Dəm (fars. دم) sözü Azərbaycan dilində "qısa zaman müddəti, an, ləhzə" mənasında işlənir. Sadəcə "bir an" demək deyil, bu sözün ifadə etdiyi qısa müddət həm fiziki, həm də metafiziki bir anı, bir ləhzəni, bir hissi təcəssüm etdirə bilir. "Bir dəm" ifadəsi isə müəyyən olmayan, qısa və təsadüfi bir anı, ya da konkret bir zaman nöqtəsini bildirir. Hətta, bir anlıq duyğu və ya düşüncənin sürətli keçidini də ifadə edə bilər.
Lüğətlərdəki sadə təriflərdən fərqli olaraq, "dəm" sözü ədəbiyyatda daha zəngin mənalar daşıyır. Misal üçün, "Bir dəm" ifadəsi yalnız "bir an" mənasını deyil, həm də qısa bir görüşü, qısa bir səfəri və ya hətta qısa bir həyatı da ifadə edə bilər. Sözün poetik mənası, həyatın keçməsinin sürətinə, anların qiymətinə və əbədiyyətlə anın qarşılaşmasına işarə edir. "Dəm" sözü ilə əlaqəli olan bir çox atalar sözü və deyimlər də mövcuddur ki, bunlar sözün mənasının dərinliyini daha da açıqlayır.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, fars dilindən götürülmüş olduğunu görürük. Fars dilində də "nəfəs, can, ruh" kimi mənaları da vardır ki, bu da sözün Azərbaycan dilindəki mənaları ilə əlaqəlidir. Çünki, həyatın özü bir nəfəs, bir an, bir dəmdən ibarətdir. Hətta bu mənada “dəm” sözü “ruhun bir parçası” kimi də qəbul edilə bilər. Beləliklə, “dəm” sadəcə bir vaxt vahidi deyil, həm də müəyyən bir duyğu və ya hadisənin qısa və yaddaqalan anını ifadə edən bir simvoldur.
Ümumiyyətlə, "dəm" sözü, sadə görünüşünə baxmayaraq, zamanın nisbiliyi və keçiciliyi ilə bağlı dərin fəlsəfi bir anlayışı özündə ehtiva edən bir söz kimi qəbul edilə bilər. Ona görə də, bu sözün mənasını sadəcə bir lüğət tərifi ilə məhdudlaşdırmaq ədalətli deyil.