Dəraməd (fars. درآمد) – Azərbaycan muğam musiqisinin ayrılmaz və olduqca əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edən, tar və ya kamança ilə ifa olunan giriş hissəsidir. Sadəcə bir giriş deyil, əslində muğamın ruhunun, əhvalının və estetik mahiyyətinin tamaşaçıya çatdırılmasına xidmət edən bir ön söz, bir təqdimatdır.
Dəraməd, əsas muğam hissəsinə (sərdənə, hüsnü-ədalət, böyük, kiçik ədalət, və s.) keçid rolunu oynamaqla yanaşı, muğamın əsas melodik xəttini, modal xüsusiyyətlərini və ritmik strukturunu müəyyənləşdirir. Həm də muğamın ümumi səciyyəsini qabaqcadan müəyyənləşdirərək, dinləyicini əsas hissəyə hazırlayır. Bir növ, muğamın əsas mövzusuna bir giriş, bir açar rolunu oynayır.
Dəramədin ifa üsulu ifaçının sənətkarlığından, muğamın növündən və ümumi ifa kontekstindən asılı olaraq müxtəliflik göstərir. Bəzi dəramədlər yavaş və düşüncəli, bəziləri isə sürətli və enerjili olur. Əsas odur ki, dəraməd muğamın ruhunun ifadəsində mühüm rol oynayır və əsas hissənin təməlini qoyur. Şur dəramədi, Rast dəramədi, Segah dəramədi kimi müxtəlif muğamlara uyğun dəramədlər vardır.
Qeyd edək ki, dəraməd sadəcə instrumental ifa oluna bilməz. Bəzi hallarda, xüsusilə də muğamın vokal ifasında, dəramədin əsas melodik xəttinin vokal tərəfindən təkrarlanması və ya işlənməsi müşahidə olunur. Bu, dəramədin muğamın bütün bəndləri ilə sıx əlaqədə olduğunu göstərir.
Beləliklə, dəraməd, muğamın incəliklərinin anlaşıla bilməsi üçün əsas açarlardan biri olmaqla yanaşı, həm də öz-özlüyündə musiqi sənətinin zərif və əhəmiyyətli bir nümunəsidir.