Muğam (ər. məqam – mövqe) Azərbaycan xalq musiqisinin ən yüksək zirvələrindən biri olan, improvizasiyaya əsaslanan vokal-instrumental və ya yalnız instrumental janrdır. Bu janrın əsasını, müəyyən modal sistemə (maqama) əsaslanan melodik-intonasiya və ritmik quruluş təşkil edir. Muğam sadə bir mahnı deyil, əksinə, zəngin estetik-fəlsəfi məzmuna malik, mürəkkəb və çoxşaxəli bir musiqi sistemidir. Onun əsasını müxtəlif maqamlar (məsələn, Şüştər, Rast, Segah, Bayatı-Şiraz və s.) təşkil edir ki, hər bir maqam da özünəməxsus melodik və emosional xüsusiyyətlərlə seçilir.
Muğam ifaçılığında saz ifaçısının (tar, kamança, qanun və s.) və xanəndənin (müğənninin) qarşılıqlı təsiri, improvizasiya qabiliyyəti və musiqi mədəniyyətinin dərin mənimsənilməsi önəmli rol oynayır. Xanəndənin səs tembrinə, ifadə qabiliyyətinə, məqamların incəliklərini duyma və çatdırma qabiliyyətinə böyük önəm verilir. Muğamın ifası ərzində həm maqamın əsas melodik xətti, həm də müxtəlif təsnif, rədif və nəğmələrin ifası öz əksini tapır. Bu elementlərin qarışığı isə, ifaçının yaradıcı fərdiyyətini, texniki bacarığını və musiqi zövqünü nümayiş etdirir.
Muğam təkcə musiqi janrı kimi deyil, həm də Azərbaycan mədəniyyətinin ayrılmaz bir hissəsi, mənəvi irsinin vacib bir tərkib hissəsidir. O, əsrlər boyu formalaşmış, müxtəlif mədəniyyətlərin təsiri altında inkişaf etmiş və özünəməxsus üslub və xüsusiyyətlər əldə etmişdir. Bu gün də muğam Azərbaycan musiqi sənətinin qürur mənbəyi olaraq, həm ölkə daxilində, həm də xaricdə böyük maraqla qarşılanır və UNESCO-nun qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilmişdir.
Muğam sözünün ərəbcə "məqam" sözündən götürüldüyünü nəzərə alaraq, onun əsas mənası "mövqe", "yer", "səviyyə"dir. Lakin musiqi kontekstində bu söz, müəyyən bir modal sistemə, melodik və emosional xüsusiyyətlər kompleksini əhatə edən musiqi tərzinə işarə edir. Müxtəlif cümlələrdə işlədilməsinə misal olaraq: "Xanəndə “Rast” maqamında gözəl bir muğam oxudu.", "Bu muğam əsəri klassik üslubda ifa olunmuşdur.", "Muğam Azərbaycan mədəniyyətinin ən qiymətli incilərindən biridir." kimi ifadələri göstərmək olar.