Dərbəçə (fars. دَرْبَچَہ) sözü Azərbaycan dilində "balaca qapı" mənasını verir. Bu termin əsasən, daha böyük bir qapının içərisində, ya da onun yanında yerləşən, ümumiyyətlə daha kiçik ölçülü bir giriş qapısını ifadə edir. Əsasən köhnə memarlıq nümunələrində, həyət evlərində, saraylarda və ya qalaların giriş hissələrində rast gəlinir. Dərbəçənin əsas funksiyası, əsas qapının açılıb bağlanması prosesini asanlaşdırmaq, həmçinin təhlükəsizlik səviyyəsini artırmaqdır.
Ə.Abbasovun da qeyd etdiyi kimi, dərbəçə adətən darvazanın, yəni böyük qapının bir hissəsi kimi qəbul edilir və ona inteqrasiya olunur. Ancaq bəzi hallarda dərbəçə darvazadan ayrıca, onun yanında müstəqil bir qapı kimi də yerləşə bilər. Bu, həm estetik, həm də funksional baxımdan əhəmiyyətli bir detal idi. Məsələn, daha böyük bir qapının açılması üçün çoxlu səy tələb edərsə, dərbəçədən gündəlik istifadə daha rahat olurdu.
Dərbəçənin memarlıq tarixi və funksional əhəmiyyəti nəzərə alınaraq, bu sözün sadəcə "balaca qapı" olaraq təsvir edilməsindən daha geniş məna daşıdığını söyləmək olar. O, həm də dövrün estetik anlayışını, təhlükəsizlik tədbirlərini və gündəlik həyatın tələblərini əks etdirən bir memarlıq elementidir. Sözün etimologiyasına diqqət yetirsək, farsca "dər" (qapı) və "bəçə" (kiçik) sözlərindən törədiyini görürük. Bu da sözün mənasını daha da aydınlaşdırır.
Beləliklə, dərbəçə sözü sadəcə bir lüğət maddəsi deyil, həm də tarixi, memarlıq və mədəniyyət baxımından zəngin məna yükü daşıyan bir termindir. Onun istifadəsi, Azərbaycanın tarixi memarlıq abidələrinin özünəməxsusluğunu və zənginliyini daha yaxşı anlamağımıza kömək edir.