Dərd-qəmli: Bu söz, Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında kədər, qüssə və narahatlıq hisslərini ifadə edən bir sifətdir. Sadəcə "qəmli" və ya "kədərli" sözlərinin sinonimi olmaqdan daha çox, dərin və içdən gələn bir məyusluğu, ruhsal bir ağırlaşmanı təsvir edir. "Dərd-qəmli" insanın üzündəki ifadə, səsindəki titrəyiş, hərəkətlərindəki yavaşlıq və ümumiyyətlə həyat enerjisinin azalması ilə özünü göstərə bilər.
Sözün tərkibindəki "dərd" və "qəm" komponentlərinin birləşməsi, kədərin çox yönlülüyünü və intensivliyini vurğulayır. "Dərd", daha çox fərdi, bəzən də müəyyən bir səbəbi olmayan, içdən gələn bir narahatlığı ifadə edərsə, "qəm" isə daha çox bir hadisə ilə əlaqəli, xarici bir amildən qaynaqlanan kədəri bildirir. "Dərd-qəmli" sözü isə bu iki duyğunu birləşdirərək, daha güclü və kompleks bir əhval-ruhiyyəni təsvir edir.
Ədəbiyyatda və gündəlik danışıqda "dərd-qəmli" sözü şairanə bir ifadə kimi də istifadə oluna bilər. Məsələn, "dərd-qəmli gözlər", "dərd-qəmli bir mahnı" ifadələri insanın duyğularını daha təsirli və canlı şəkildə ifadə etməyə imkan verir. Bu söz, eyni zamanda təbiət hadisələrinə də aid edilə bilər: "dərd-qəmli bir payız günü" kimi. Bu halda, təbiətin əhvalının insanın duyğuları ilə uyğunlaşması və təbiətin kədərli görüntüsünün insanda dərin hisslər oyandırması nəzərdə tutulur.
Yekun olaraq, "dərd-qəmli" sözü, Azərbaycan dilinin ifadə imkanlarını genişləndirən, dərin və çoxşaxəli bir məna daşıyan təsvirli bir sifətdir. Onun sadə sinonimlərlə əvəzlənməsi, sözün ifadə gücünü tam olaraq ötürməyə imkan vermir.