Dərmansız sifəti, bir xəstəliyin və ya problemin müalicəsinin, həllinin mümkün olmadığını, çarəsizliyini bildirir. Sadəcə "çaresiz" və ya "əlacsız" sözlərinin sinonimi olmaqdan kənara çıxaraq, daha dərin bir məna daşıyır. Bu söz, ümidsizliyin, çıxılmazlığın və köməksizliyin təcəssümüdür. Bir məsələnin və ya xəstəliyin dərmanı olmadığına, heç bir müalicə və ya həllin mövcud olmadığına işarə edir.
Dərmansızlıq anlayışı yalnız fiziki xəstəliklər üçün deyil, həmçinin mənəvi və ruhi əzablar, həyatın ağır sınaqları üçün də tətbiq oluna bilər. Məsələn, "dərmansız kədər", "dərmansız həsrət" kimi ifadələr, insanın içini yeyən, heç bir rahatlıq və təsəlli tapmadığı dərin mənəvi acılarını ifadə edir. Bu zaman dərmansızlıq, sadəcə müalicənin olmaması yox, həm də dərin bir ümidsizliyi, həyatın mənasızlığını hiss etməyi ifadə edir.
Ədəbiyyatda, xüsusilə də aşiqanə şeirlərdə tez-tez istifadə olunan "dərmansız" sözü, sevgi kədəri, ayrılığın verdiyi iztirabı və ümidsizliyi daha da gücləndirir. Misal olaraq verilən şeir parçası da bunu aydın şəkildə nümayiş etdirir. "Dərdi dərmansızdır anın, çarə yoxdur" misrası, şairin yaşadığı sevgi acısının, ayrılığın yaratdığı dərin yaraların müalicəsinin mümkün olmadığını, heç bir ümid qalmadığını ifadə edir. Bu misrada dərmansızlıq, sadəcə bir vəziyyəti deyil, bir həyat tərzini, bir ruh halını təsvir edir.
Beləliklə, "dərmansız" sözü sadəcə bir tibbi termin deyil, həm də dərin emosional və psixoloji bir məna daşıyan, insanın həyatında yaşadığı ümidsizliyi, çarəsizliyi ifadə edən güclü bir ifadədir.