izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Dığıltı sözü, Azərbaycan dilinin zəngin səs təsvirlərinə misal olaraq, mayelərin qaynama zamanı çıxardığı xarakterik səsi ifadə edir. Bu səs, həmçinin digər şiddətli qaynama və ya qızma proseslərində də eşidilə bilər. "Dığ-dığ" kimi təsvir edilən bu səs, mayenin içindəki buxarın sürətlə yaranması və səthə doğru qalxması nəticəsində əmələ gəlir. Hər bir "dığ" səsi, kiçik bir buxar baloncuğunun partlaması ilə əlaqələndirilir.

Dığıltı sözünün mənasını daha da dəqiqləşdirərək deyə bilərik ki, bu, fasiləsiz olmaya bilər; əvvəlcə zəif, sonra güclənə bilər, ya da tam əksinə. Qaynama intensivliyindən, mayenin növündən və qızdırılma şəraitindən asılı olaraq dığıltının səs gücü və tezliyi dəyişə bilər. Məsələn, suyun yumşaq qaynama prosesi ilə şiddətli qaynama prosesi zamanı çıxan dığıltı səsləri arasında əhəmiyyətli fərq vardır.

Maraqlı bir məqam odur ki, dığıltı sadəcə bir səs hadisəsi deyil, həm də prosesin göstəricisidir. Məsələn, aşpazlar qaynayan suyun dığıltısının dəyişməsini müşahidə edərək qaynama intensivliyini və yeməyin bişmə dərəcəsini tənzimləyirlər. Beləliklə, dığıltı, mətbəxdə sadəcə bir səs deyil, həm də əhəmiyyətli bir siqnaldır.

Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "dığ" morfeminin təkrarlanması ilə əmələ gəlmiş onomatopoetik bir söz olduğunu görərik. Bu, səsin özünün təsvirini əks etdirən, yəni səsin özü ilə ifadə olunan sözlərdən biridir. Bu cür sözlər dilin canlılığının və ifadə imkanlarının zənginliyinin əyani sübutudur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz