Dığırlamaq (f.) - Bir cismi, xüsusilə də yumru və ya silindrik bir əşyanı, başqa bir səth üzərində fırladaraq, üyüdərək, hamarlayaraq və ya formasını dəyişdirərək işləmək deməkdir. Bu hərəkət əsasən iki səthin bir-birinə sürtünməsi prinsipinə əsaslanır.
Dığırlamaq sözü, sadəcə “diyirlətmək” və ya “gillətmək”dən daha geniş məna daşıyır. “Diyirlətmək” yalnız dairəvi hərəkəti, “gillətmək” isə əsasən gil kimi yumşaq materialların işlənməsini ifadə edir. Dığırlamaq isə daha çox mexaniki bir prosesi təsvir edir və nəticədə materialın formasının dəyişməsi, üyüdülməsi, hamarlanması və ya parıldadılması kimi nəticələr əldə edilir. Misal üçün, dəyirman daşı ilə buğdanın üyüdülməsi, bir sənətkarın əlindəki gil qabın fırlanan bir çarx üzərində formalandırılması, ya da qaya parçasının suyun uzunmüddətli təsiri ilə hamarlanması dığırlamaq hərəkətinə misal ola bilər.
Lüğətdəki “üzüaşağı dığırlamaq” ifadəsi isə əşyanın üzünün aşağıya doğru sürtülərək işlənməsini bildirir. Bu, həm də əşyanın müəyyən bir səthinə daha çox təzyiqin tətbiq edilməsi mənasını verə bilər. Qasımın misalında olduğu kimi, dəyirman daşının iki təkər üstündə fırladılması da bu üsula aiddir. Bu misal dığırlamağın tarixi kontekstini də göstərir: əmək alətlərinin köməyi ilə qida məhsullarının emalı və ya tikinti materialının hazırlanması.
Beləliklə, dığırlamaq, sadəcə bir hərəkət deyil, müxtəlif mədəniyyətlərdə və texnologiyalarda uzun tarixə malik olan bir prosesi təsvir edən zəngin bir sözdür.