Dialektologiya (yun. dialekt və logos – elm, anlayış) dilçiliyin bir sahəsi olub, bir dilin regional və sosial variantlarını – yəni dialektləri, ləhcələri və şivələri – sistemli şəkildə öyrənir. Sadəcə sözlərin fərqli tələffüzü ilə kifayətlənməyən dialektologiya, həmin variantların fonetik, morfoloji, sintaksis və leksik xüsusiyyətlərini, həmçinin onların coğrafi yayılmasını, sosial əsaslarını və tarixi inkişafını araşdırır.
Dialektologiyanın əsas məqsədi müəyyən bir dilin bütün variantlarının tam təsvirini vermək, onların qarşılıqlı əlaqələrini müəyyən etmək və bu əlaqələr əsasında dilin tarixi inkişafını izləməkdir. Bu tədqiqatlar nəticəsində dilin genetik əlaqələri, dialekt kontinuumları, dilin regional və sosial təbəqələşməsi kimi vacib məsələlərə aydınlıq gətirilir.
Dialektoloji tədqiqatlar əsasən sahə araşdırmaları, yəni dilin canlı danışıq variantlarının birbaşa müşahidə və qeyd olunması üzərində qurulur. Bu araşdırmalar zamanı səs yazıları, sorğular, mətn nümunələri və digər empirik məlumatlar toplanır və təhlil olunur. Toplanan məlumatlar əsasında dialekt xəritələri tərtib olunur, dialektlərin fonetik, qrammatik və leksik xüsusiyyətlərini əks etdirən təsviri təhlillər aparılır.
Dialektologiya yalnız dilçilik üçün deyil, həm də tarix, etnoqrafiya, antropologiya və sosiologiya kimi digər elmlər üçün də əhəmiyyətli mənbə rolunu oynayır. Çünki dialektlər həmin ərazinin tarixi, mədəniyyəti və sosial strukturu haqqında qiymətli məlumatlar daşıyır. Məsələn, dialektlərdəki bəzi sözlər və ifadələr həmin ərazinin keçmişdəki əlaqələrini və mədəni təsirlərini göstərə bilər.
Qısacası, dialektologiya, bir dilin müxtəlif üzlərini açıqlayan, onun zənginliyini və mürəkkəbliyini göstərən, eləcə də tarixini və inkişafını anlamağımıza kömək edən mühüm bir elmi sahədir.