Dilbaz (fars. dil + baz) - Sifət. Klasik ədəbiyyatımızda geniş yayılmış bu söz, özündə bir çox incə mənaları ehtiva edir. Sadəcə "ürəkaçan" və ya "dilbər" olaraq tərcümə edilməkdən daha çox, dilbaz sözü insanın həm görünüşünün, həm də nitqinin, xüsusilə də şirin və xoş sözlə danışma qabiliyyətinin cazibədarlığını ifadə edir.
Dilbaz insan, sözləriylə dinləyiciləri valeh edə bilən, xoş və xoşməramlı danışığı ilə ürəkləri fəth edən birisidir. Onun nitqi, sadəcə anlaşılmaz deyil, həm də ruha təsir edici, duyğulara təkan verici, eşidənin ruh halını yaxşılaşdıran bir keyfiyyətə malikdir. Bu keyfiyyət, əlbəttə ki, yalnız sözlərin düzgün seçilməsi ilə deyil, həm də onların ifadə olunma üslubu, intonasiya və səs tembrinə bağlıdır.
Dilbər sözü ilə müqayisədə, dilbaz daha çox nitqin sehrinə, danışıq ustalığına vurğu edir. Dilbər daha çox gözəlliyi, xarici görünüşü ifadə edərkən, dilbaz həm gözəlliyi, həm də nitqin sehrini bir araya gətirir. Bu baxımdan, dilbaz sözü daha geniş məna kəsb edir və insanın ümumi cazibədarlığının daha tam təsvirini verir. "Dilara" isə "sevgili" mənasını daşıyır və kontekstə görə dilbazla əlaqəli olaraq istifadə edilə bilər, ancaq özündə "dilbaz"ın ifadə etdiyi bütün incəlikləri əhatə etmir.
Ümumiyyətlə, dilbaz sözü, klassik ədəbiyyatımızda qadın obrazlarını təsvir edərkən tez-tez işlədilən bir söz olmasına baxmayaraq, hər iki cins üçün də istifadə edilə bilər və həmsöhbəti özünə valeh edən, sözünün sehrinə malik olan hər kəs üçün uyğundur. Sözün kökünə nəzər salsaq, "dil" və "baz" komponentlərinin birləşməsinin yaratdığı ahəng və ritm də sözün özündə ifadə etdiyi cazibəni əks etdirir.