izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Doqmatiklik, əsasən qəbul edilmiş və şübhəyə yer verməyən, mübahisəsiz qəbul edilən doqmaların (ehkamların, əsas prinsiplərin) üstün tutulması və onlardan irəli gələn fikirlərin qəbul edilməsidir. Bu, hər hansı bir fikri, nəzəriyyəni və ya inancı sərt və qeyd-şərtsiz şəkildə, hətta dəlillərə və əks arqumentlərə baxmayaraq müdafiə etməyə meyllilik deməkdir. Doqmatik bir şəxs əsasən öz mövqeyinin doğruluğuna əmin olur və başqa baxış bucaqlarını qəbul etməyə açıq olmur.

Doqmatikliyin təzahürü müxtəlif sahələrdə özünü göstərə bilər. Məsələn, siyasətdə doqmatik yanaşma, mövcud siyasi ideologiyanın bütün tələblərinin şübhəsiz qəbul edilməsi və hər hansı bir tənqidin rədd edilməsi ilə səciyyələnir. Din sahəsində doqmatiklik, dini doktrinaların sözsüz şəkildə qəbul edilməsi və onlardan kənara çıxmanın qəbuledilməz hesab edilməsi kimi özünü göstərir. Elmdə isə doqmatik yanaşma, yeni kəşflərə və nəzəriyyələrə qarşı müqavimət və mövcud elmi paradiqmanın dəyişməsinə mane olmaq kimi təzahür edə bilər.

Doqmatiklik, bəzən mücərrədlik və abstraktlıqla əlaqələndirilə bilər. Doqmatik yanaşma, real həyatın mürəkkəbliyini və çoxcəhətliliyinə nəzər yetirmədən, sadələşdirilmiş sxematik modellərə əsaslana bilər. Bu, gerçəkliyin tam və dəqiq təsvirini verməkdən uzaqlaşmağa səbəb ola bilər.

Doqmatikliyin əks tərəfi, açıq fikirlilik, tənqidi düşüncə və müxtəlif nöqteyi-nəzərlərə hörmətlə yanaşmadır. Sağlam bir əqli inkişaf üçün doqmatiklikdən uzaq durmaq, dəlillərə əsaslanan mühakimə və müxtəlif fikirlərə açıq olmaq çox vacibdir. Çünki doqmatik bir yanaşma, inkişafa, yaradıcılığa və səmərəli həllərə mane olur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz