Dolab (Dolab₂): Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "quyudan su çıxarmağa məxsus çarx" kimi tərif olunan dolab, sadəcə bir çarxdan daha çox, su quyularının əsas işləmə mexanizminin tərkib hissəsidir. Çox əsrlərdir ki, insanlar yeraltı su ehtiyatlarından istifadə etmək üçün müxtəlif üsullardan yararlanıblar və dolab bu üsulların ən qədim və geniş yayılmışlarından birinin əsas elementidir.
Əslində, dolab sadə görünüşünün arxasında mürəkkəb bir mexanizmin tərkib hissəsidir. O, adətən, ağacdan, bəzən də metaldan hazırlanmış və öz oxu ətrafında fırlanan bir çarxdan ibarətdir. Bu çarxa bağlı ip və ya zəncirlər isə quyudan su qablarını (küp, səbət və s.) çıxarmağa xidmət edir. Dolabın işləmə prinsipi qaldırma qüvvəsinə əsaslanır və əl ilə və ya heyvanların köməyi ilə fırladılaraq suyun səthə çıxarılmasını təmin edir.
Dolab sadəcə bir əşya deyil, həm də Azərbaycanın kənd mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsidir. Əsrlər boyu kənd təsərrüfatında, xüsusilə də suvarmada və içməli su təminatında mühüm rol oynamışdır. Dolablar haqqında xalq arasında müxtəlif nağıllar, əfsanələr və atalar sözləri mövcuddur. Dolabın xarab olması, kənd təsərrüfatı üçün böyük bir problemə çevrilirdi, çünki su mənbəyi məhdudlaşmış olurdu. Beləliklə, dolabın sadə görünüşünün arxasında zəngin bir tarix, mədəniyyət və həyat tərzi gizlənir.
Müasir dövrdə, elektrik nasoslarının və digər texnologiyaların geniş yayılması ilə dolablar əvvəlki kimi geniş istifadə olunmasa da, onlar hələ də Azərbaycanın bəzi kəndlərində və tarixi yerlərində öz əhəmiyyətini qoruyub saxlayır və milli mədəni irsimizin ayrılmaz bir hissəsini təmsil edir. Hətta, bəzi hallarda, dolablar özünün dekorativ funksiyasını da yerinə yetirir, tarixi abidələrin və muzeylərin bəzəyinə çevrilir.