Dövlətlənmə – “Dövlətlənmək” felindən törəmiş isimdir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq “dövlətlənmək” felinin isim formasının qısa izahı verilir. Lakin “dövlətlənmə” anlayışı daha geniş və çoxşaxəlidir, müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edə bilir.
Ən geniş mənada dövlətlənmə, bir ərazinin, xalqın və ya qurumun dövlət səviyyəsində təşkilatlanması, müstəqil dövlət kimi tanınması və beynəlxalq aləmdə öz yerini tutması prosesini əhatə edir. Bu, uzun və mürəkkəb bir tarixi proses ola bilər, mübarizələr, siyasi manevrlər, diplomatik danışıqlar və hətta silahlı mübarizələr nəticəsində baş verə bilər. Misal olaraq, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasını və ya müstəqillik əldə etmiş digər dövlətlərin tarixini göstərmək olar.
Daha dar mənada isə dövlətlənmə, bir qurumun və ya müəssisənin dövlət nəzarətinə keçməsi, dövlət tərəfindən idarə olunmağa başlaması demək ola bilər. Məsələn, bir şirkətin dövlət tərəfindən milliləşdirilməsi və ya özəl bir sahənin dövlət tənzimləməsinə məruz qalması dövlətlənmənin bir formasıdır. Bu proses bəzən müsbət, bəzən isə mənfi nəticələr doğura bilər. İqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində dövlətin rolunun artması və ya azalması ilə bağlı mübahisələr də bu kontekstdə yer alır.
Ümumiləşdirərək demək olar ki, dövlətlənmə anlayışı, dövlətin gücünün, nüfuzunun və nəzarətinin genişlənməsi, müəyyən sahələrə və proseslərə tətbiq olunması ilə bağlıdır. Bu prosesin nəticələri həm müsbət, həm də mənfi ola bilər və müəyyən bir kontekstdə dəyərləndirilməlidir. Bu anlayışın daha dəqiq şəkildə izahı, konkret bir vəziyyətin və müzakirə olunan kontekstin təhlilinə əsaslanır.