izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Enmə: "Enmək" fellərindən törəmiş isimdir. Sadəcə "enmək" fiilinin isim halına gəlməsi ilə kifayətlənməkdən uzaqlaşaraq, enmə anlayışını daha geniş və dəqiq təhlil edək. Əvvəlcə enmənin fiziki mənasından başlayaq: bir yüksəklikdən aşağıya doğru hərəkət, bir nöqtədən daha aşağı səviyyəyə doğru yer dəyişdirmə deməkdir. Bu, pilləkənlərdən enmə, dağdan enmə, təyyarənin enməsi kimi müxtəlif kontekstlərdə özünü göstərir. Hətta suyun səviyyəsinin azalmasını, bir şeyin qiymətinin düşməsini də enmə kimi ifadə edə bilərik.

Lakin enmə, yalnız fiziki məkanla məhdudlaşmır. Metaforik mənada da geniş istifadə olunur. Məsələn, "vəzifədən enmə", "səviyyədən enmə", "nüfuzdan enmə" kimi ifadələr sosial və ictimai həyatdakı geriləməni, düşməni bildirir. Bu mənada enmə, bir mövqenin, statusun, nüfuzun itirilməsi, aşağı düşməsi deməkdir. Beləliklə, enmə, həm konkret bir fiziki hərəkəti, həm də daha mənəvi, sosial və abstrakt bir vəziyyəti ifadə edə bilir.

Maraqlı bir tərəfi də odur ki, enmə həm müsbət, həm də mənfi kontekstdə istifadə oluna bilər. Məsələn, bir dağdan təhlükəsiz enmə müsbət, bir insanın nüfuzdan düşməsi isə mənfi bir haldır. Yəni, enmənin qiymətləndirilməsi kontekstdən asılıdır. Hətta bəzi hallarda enmə, düşmə, geriləmə mənasında deyilsə də, təvazökarlıq, aləmin təkamülündəki bir mərhələ kimi də təfsir oluna bilər. Əsas odur ki, enmə hərəkətinin istiqamətini və nəticəsini dəqiq bilmək vacibdir.

Nəticə olaraq, “enmə” sözünün mənası sadəcə bir fiziki hərəkətlə məhdudlaşmır. O, kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənaları özündə ehtiva edən, zəngin bir leksik vahiddir. Həm konkret, həm də metaforik mənalarda istifadə edilməsi onu Azərbaycan dilinin ifadə gücünü göstərən əyani nümunələrdən biri edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz