Etalon [fr. étalon]: Müəyyən edilmiş ölçü vahidinin ən dəqiq və etibarlı nümunəsi olaraq tərif olunan etalon, elmi və texnoloji ölçmələrin əsasını təşkil edir. Bu, sadəcə bir nümunə deyil, həm də müəyyən bir fiziki kəmiyyətin dəyərini çox yüksək dəqiqliklə təcəssüm etdirən bir standartdır. Etalonlar, ölçü proseslərinin doğruluğunu və ardıcılığını təmin etmək üçün istifadə olunur. Onlar ölçü alətlərinin kalibrlənməsi və yoxlanılması üçün əsas götürülür.
Etalonların hazırlanması və saxlanması xüsusi tələblərə cavab verməlidir. Çünki ətraf mühitin dəyişikliklərinin (temperatur, təzyiq, rütubət və s.) onların dəqiqliyinə təsiri minimuma endirilməlidir. Bu səbəbdən etalonlar, xüsusi laboratoriya şəraitində, sabit temperatur və rütubət altında saxlanılır və istifadə edildikdən sonra yenidən yoxlanılır.
Etalonlar müxtəlif fiziki kəmiyyətlər üçün hazırlanır: uzunluq, kütlə, zaman, temperatur, elektrik cərəyanı, işıq şiddəti və s. Məsələn, uzunluq üçün etalon kimi, əvvəllər platin-iridiumdan hazırlanmış metr nümunəsi istifadə olunurdusa, indiki zamanda, işığın müəyyən bir dalğa uzunluğu əsas götürülür. Bu, etalonların inkişafının davamlı olmasını və daha dəqiq ölçmələrə imkan verməsini göstərir.
Qeyd etmək vacibdir ki, “əyar” sözü ilə sinonim olaraq işlənən etalon, əsasən dəqiq ölçmə və kalibrləmə ilə bağlıdır. Əyar, daha çox qiymətli metalların tərkibinin və ya keyfiyyətinin müəyyənləşdirilməsi ilə əlaqəli olsa da, etalon anlayışı daha geniş bir məna kəsb edir və müxtəlif fiziki kəmiyyətləri əhatə edir.
Yüksək dəqiqlik tələb olunan sahələrdə, məsələn, tibb, aviasiya, kosmik sənaye və fundamental elmlərdə etalonların rolu olduqca əhəmiyyətlidir. Onların dəqiqliyi, tədqiqatların etibarlılığını və texnoloji inkişafı təmin edir. Beləliklə, etalonlar, elm və texnikanın inkişafında əsas rol oynayan, gözlə görünməsə də, çox əhəmiyyətli bir elementdir.