Əbd (ər. عبد) sözü köhnə Azərbaycan dilində qul və ya kölə mənasında işlənmişdir. Lüğətlərdə qısa və sadə bir şəkildə izah olunsa da, bu sözün arxasında daha zəngin bir tarix və mədəni kontekst yatır. Əbd, sadəcə fiziki məcburiyyətə məruz qalmış bir şəxs deyil, eyni zamanda müəyyən bir gücə, bir hökmdara, hətta Allah'a itaət edən və bağlı olan kəs mənasını da ehtiva edir.
İslam dini kontekstində əbd, Allah'ın qulu mənasında da işlənir. Bu mənada əbd olmaq, Allah'a tam təslim olmaq, Onun əmrlərinə riayət etmək və Onun yolundan getmək deməkdir. Nəsimi'nin misrasında da bu məna ön plana çıxır: "Əbd olma, ey Nəsimi, fani cəhanə, çün kim; İmanü din içində sənsən əmirü sultan". Burada Nəsimi, fani dünyaya qul olmağı rədd edərək, iman və din yolunda özünü Allah'ın qulu – əbd elan edir və bu yolla ruhani azadlığa nail olduğunu vurğulayır.
Əbd sözünün köhnə Azərbaycan dilindəki istifadəsi, tarixi dövrlərdə mövcud olan sosial quruluş və qulçuluq sisteminə işarə edir. Lakin sözün dini mənası, insanın mənəvi azadlığı və Allah'a bağlılığı ilə bağlı daha geniş bir düşüncəni əks etdirir. Beləliklə, əbd sözünün mənası sadəcə "qul" kimi tərcümə edilməklə kifayətlənmir, həm də tarixi, sosial və dini kontekst nəzərə alınmaqla daha dolğun şəkildə anlaşıla bilər.
Qısaca, əbd sözü, tarixin dərinliklərindən gələn, müxtəlif mənaları özündə birləşdirən maraqlı və çoxşaxəli bir leksik vahiddir. Onun yalnız köhnə bir söz olduğunu deyərək keçmək, onun zəngin məna dünyasını anlamamaq deməkdir.