Əlacsızlıq (ərəb. əlac + sıxlıq) – çarəsizlik, ümidsizlik, köməksizlik, çıxış yolu tapmamaq halını bildirən bir sözdür. Bu, sadəcə olaraq "bir işin mümkün olmaması" deyil, həm də bu mümkün olmamağın insanın ruhi vəziyyətinə, ümidlərinə təsirini əks etdirir. Əlacsızlıqda insan özünün acizliyini, gücsüzlüyünü, nəzarətsizliyini dərk edir və bu vəziyyətdən çıxış yolu axtarışları uğursuzluğa düçar olur.
Əlacsızlıq, yalnız konkret bir problemlə bağlı deyil, həm də ümumi bir həyat vəziyyətinin təsviri ola bilər. Misal üçün, uzun sürən xəstəlik, maddi çətinliklər, sosial ədalətsizliyə qarşı mübarizənin nəticəsiz qalması və ya sevilən birinin itirilməsi kimi hallarda insan əlacsızlıq hissi yaşaya bilər. Bu hissin ifadəsi fərdi və situasiyadan asılı olaraq dəyişir, lakin əsasında ümidsizlik, tükənmə və çarəsiz qalma hissini tapmaq olar.
Verilən misalda “Pərşan … yorulub əlacsızlıqdan (z.) “Aşıq Ələsgər”i götürdü, vərəqlədi” cümləsində əlacsızlıq, pərşanın ruhi tükənməsini, ümidsizliyini ifadə edir. O, həyatının bir mərhələsində çarəsizliyə düşüb və bu vəziyyətdən çıxış yolu axtarışında, ehtimal ki, ədəbiyyata, xüsusən də Aşıq Ələsgərin şeirlərinə sığınıb.
Beləliklə, əlacsızlıq sadəcə bir söz deyil, insanın daxili dünyasının mürəkkəb bir vəziyyətinin təsviridir. Bu, ümidsizlik, tükənmə və acizliyin birləşməsidir. Əsərlərdə və həyatda bu hissi düzgün çatdırmaq, onun dərinliyini göstərmək üçün müəlliflər və insanlar çox vaxt bədii və ifadəli vasitələrdən istifadə edirlər.