Ətalət (ərəbcə ət-tənalət - hərəkətsizlikdən) termini sadəcə hərəkətsizlik və ya fəaliyyətsizlik kimi başa düşülməməlidir. O, daha kompleks və çoxşaxəli bir anlayışı əhatə edir. Lüğətlərdə qeyd olunan “hərəkətsizlik, fəaliyyətsizlik, süstlük, boş durma; tənbəllik” kimi təriflər ətalətin yalnız bir tərəfini, daha doğrusu, onun nəticələrindən bəzisini əks etdirir.
Əslində ətalət, fiziki aləmdə olduğu kimi, sosial və psixoloji həyatda da mövcud olan bir qüvvədir. Fizikada, bir cismin hərəkət vəziyyətini (hərəkətsiz və ya hərəkətdə olmaq) dəyişməyə olan müqavimətini ifadə edir. Nümunə olaraq, sürətlə hərəkət edən avtomobil birdən əyləc qoyulduqda sərnişinlər irəliyə doğru fırlanırlar. Bu, sərnişinlərin ətalətinin təsirini göstərir; onlar hələ də hərəkətdə olmağa meyllidirlər.
İnsan həyatında ətalət, yeni şeylərə, dəyişikliklərə, hərəkətə, qərar verməyə olan müqavimət kimi özünü göstərir. Bu müqavimət passivlik, tənbəllik, süründürməçilik, hətta qorxu və qeyri-müəyyənlikdən qaynaqlana bilər. "Həvəs sövq eylər insanı həyatə; Ətalət cəlb edər şəxsi məmatə" misalında olduğu kimi, ətalət insanı inkişafa mane olan, hətta həyatın mənasını itirməsinə səbəb ola biləcək bir vəziyyətə aparır.
Maraqlı bir tərəfi də odur ki, ətalət həm mənfi, həm də müsbət mənada istifadə oluna bilər. Mənfi mənada yuxarıda izah edildiyi kimi, inkişafı ləngidirən bir amildir. Lakin müsbət mənada, ətalət mövcud vəziyyəti qoruyub saxlamaqda, sabitlik təmin etməkdə kömək edə bilər. Məsələn, bir layihənin uğurla davam etməsi üçün müəyyən bir səylə qurulmuş sistem və proseslərin dəyişdirilməsinə olan ətalət, layihənin davamlılığını təmin edə bilər.
Nəticə olaraq, ətalət sadəcə bir söz deyil, həm fiziki, həm də metaforik mənada kompleks bir fenomendir. Onun insan həyatına təsiri müxtəlifdir və həm inkişafa mane olan bir maneə, həm də sabitliyi təmin edən bir amil ola bilər. Ətalətin təsirini anlamaq, öz həyatımızda daha səmərəli və məqsədyönlü olmaq üçün əsasdır.