Faşizm [ital. fascismo – dəstə, birləşmə] – XX əsrin ən qanlı və dağıdıcı ideologiyalarından biri olaraq, özünün milliyyətçilik, totalitarizm və militarizm kimi əsas xüsusiyyətləri ilə yadda qalan bir siyasi sistemdir. İtalyan dilindəki "fascismo" sözü "dəstə" və ya "birləşmə" mənasını verən bir termindir ki, bu da faşizmin əsas mahiyyətini - güclü, mərkəzləşmiş və qüvvətli bir lider ətrafında birləşmiş bir hərəkat olmasını özündə əks etdirir.
İtaliyada Benito Mussolini tərəfindən 1922-ci ildə hakimiyyətə gətirilən faşizm, sonradan Almaniyada Adolf Hitler tərəfindən qəbul edilərək, II Dünya Müharibəsinə səbəb olan əsas amillərdən birinə çevrilib. Faşizmin əsas xüsusiyyətləri arasında milli birliyin və üstünlüyün təbliği, demokratiyanın və liberal dəyərlərin rədd edilməsi, zorakılığın və repressiyanın geniş tətbiqi, liderə sərhədsiz itaətkarlığın tələb olunması, qeyri-milli elementlərin təqib edilməsi, iqtisadiyyatın dövlət tərəfindən nəzarət edilməsi və militarizmin önə çəkilməsi yer alır.
Faşist rejimlər xarakterik olaraq propaganda, senzura və terror vasitələri ilə cəmiyyət üzərində tam nəzarət qurmağa çalışırlar. Hər hansı bir müxalifətin səsi qəddarcasına boğulur, fərdi azadlıqlar məhdudlaşdırılır və insan hüquqları kobudcasına pozulur. Faşizm, özünün geniş miqyaslı təbliğatı ilə, xalqın duyğularını manipulyasiya edərək, milli birlik və qürur hisslərini istismar edir, düşmənlər yaratmaqla və qorxu yaymaqla hakimiyyətini qoruyub saxlayır. Faşizmin dağıdıcı təsiri yalnız siyasi və sosial həyatla məhdudlaşmır; o, həm də mədəniyyətə, incəsənətə və elmə də öz mənfi təsirini göstərir, onları ideoloji məqsədlərə tabe edir.
Faşizm, tarix boyu milyonlarla insanın həyatına son qoymuş, qlobal miqyaslı fəlakətlərə və dağıntılara səbəb olmuş bir ideoloji və siyasi sistemdir. Onun təhlükəli ideologiyasının təhlili və dərk edilməsi, bu cür hadisələrin bir daha təkrarlanmaması üçün çox əhəmiyyətlidir. Faşizmin kökləri cəmiyyətdəki sosial-iqtisadi bərabərsizliyə, milliyyətçilik hisslərinə, siyasi qeyri-sabitliyə və digər mürəkkəb amillərə bağlıdır ki, bu amillərin dəqiq təhlil edilməsi bu cür ideologiyaların yenidən meydana çıxmasının qarşısının alınması üçün vacibdir.