Gərəksiz sifəti, bir şeyin, hadisənin və ya hərəkətin lazımsız, əhəmiyyətsiz və faydasız olduğunu bildirir. Yəni, həmin şeyin mövcudluğu və ya baş verməsi heç bir müsbət nəticəyə gətirib çıxarmır, əksinə, bəzən əlavə problem və ya çətinlik yarada bilər. Bu söz, əşyaların, işlərin, sözlərin və ya hərəkətlərin keyfiyyətinə mənfi qiymət verir.
Gərəksiz sözünün sinonimləri arasında "lazımsız", "yaramayan", "yararsız", "əhəmiyyətsiz", "artıq", "superfluous" (ingiliscə) və s. kimi ifadələr yer alır. Bu sinonimlərin hər biri gərəksizin müxtəlif aspektlərini vurğulayır. Məsələn, "lazımsız" daha çox ehtiyac məsələsinə toxunur, "yaramayan" isə fayda baxımından qiymətləndirmə aparır. "Yararsız" isə istifadəyə yararlı olmamasını ifadə edir.
Gərəksiz anlayışı həm maddi, həm də mənəvi aləmə aid ola bilər. Məsələn, köhnəlmiş və artıq istifadə olunmayan bir əşya gərəksiz ola bilər, eləcə də uzun və anlaşılmaz bir cümlədə gərəksiz sözlər də ola bilər. Hətta gərəksiz narahatçılıq, gərəksiz qorxu və gərəksiz xərclər kimi mənəvi aspektlərə aid nümunələr də gətirmək olar. Belə hallarda gərəksiz anlayışı həyatımızda səmərəliliyin azalması və enerji itkisinə işarə edir.
Misal olaraq, "Bunlar bütün boş-boş gərəksiz işdir" cümləsində "gərəksiz" sözü, həmin işlərin həm faydasız, həm də vaxt itirməyə səbəb olan işlər olduğunu vurğulayır. Bu, həmin işlərin tamamilə mənasız və hətta zərərli olduğunu ifadə edir. Gərəksizlərdən qurtulmaq, həyatımızda daha səmərəli və məqsədyönlü olmaq üçün vacib bir addımdır.