Gərəksizlik sözü, Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olub, bir şeyin lazımsız, artıq, faydasız və ya məqsədəuyğun olmayan halını ifadə edir. Sadəcə "lazımsızlıq" deyərək mənasını tam əhatə etmək mümkün deyil. Çünki gərəksizlik, həm maddi, həm də mənəvi aləmdə özünü göstərə bilər.
Məsələn, bir evdəki əşyaların bir hissəsi gərəksiz ola bilər – toz basmış, köhnəlmiş, istifadə olunmayan əşyalar gərəksizliyə misal ola bilər. Bu, maddi gərəksizlikdir. Lakin gərəksizlik daha geniş bir anlayışdır. Məsələn, birinin dediyi sözlər, yazdığı mətn və ya hətta hərəkətləri gərəksiz ola bilər; yəni lazımsız, yeri olmayan və ya məqsədə çatmayan hərəkət və ya ifadələr. Bu da mənəvi gərəksizliyin təzahürüdür. Gərəksiz danışıq, gərəksiz müdaxilə, gərəksiz narahatlıq - bunların hamısı bu anlayışa aiddir.
Gərəksizliyin sinonimləri arasında "lazımolmama", "yaramama", "artıqlıq", "faydasızlıq" və "əhəmiyyətsizlik" kimi sözlər də var. Ancaq "gərəksizlik" sözü bu sinonimlərdən daha çox ümumiləşdirilmiş və daha geniş mənaya malikdir. Bu, bir şeyin sadəcə lazım olmaması ilə yanaşı, həm də zərərli və ya narahatlıq yaradan ola biləcəyini də nəzərdə tutur.
Gərəksizlik anlayışı həm də iqtisadiyyat, texnologiya, sosial həyat kimi müxtəlif sahələrdə geniş istifadə olunur. Məsələn, istehsal prosesində gərəksiz xərclər, idarəetmədə gərəksiz bürokratiya, gündəlik həyatda isə gərəksiz əşyaların toplanması gərəksizliyin müxtəlif təzahürlərinə misal ola bilər. Yəni, gərəksizlik sözü, hər hansı bir sahədə səmərəliliyi azaldan, zərərli və ya faydasız olan hər şeyi ifadə edir.