Göyöskürək (Pertussis) – yüksək dərəcədə yoluxucu bir xəstəlikdir ki, əsasən kiçik yaşlı uşaqlarda rast gəlinir, lakin hər yaş qrupunda təzahür edə bilər. Xəstəliyin əsas əlaməti şiddətli, səciyyəvi öskürək tutmalarıdır. Bu tutmalar, adətən, bir neçə həftə davam edir və xəstənin nəfəs almaq üçün güclü səylər göstərməsi ilə müşahidə olunur. Öskürək tutmaları arasında xəstənin səssiz bir neçə saniyə ərzində nəfəs ala bilməsi müşahidə oluna bilər.
Göyöskürəyin səbəbkarı Bordetella pertussis adlı bakteriya olub, hava-damcı yolu ilə yayılır. Xəstənin öskürməsi və ya asqırması zamanı havaya atılan kiçik damcıcıqlar vasitəsilə sağlam insanlara yoluxma baş verir. İnkubasiya dövrü (yəni yoluxmadan xəstəliyin əlamətlərinin ortaya çıxmasına qədər olan müddət) 7-10 gün arasında dəyişir.
Xəstəliyin erkən mərhələlərində göyöskürək, adi soyuqdəyməyə bənzər əlamətlərlə, yəni burun axması, öskürək və qızdırma ilə özünü göstərə bilər. Lakin, bir neçə gündən sonra səciyyəvi şiddətli öskürək tutmaları baş verir. Bu tutmalar o qədər şiddətli olur ki, uşaqlar bəzən tənəffüs çətinliyi yaşayır, hətta boğulma riski ilə üzləşirlər. Öskürək tutmalarının sonunda xəstə "quş səsi" kimi səslənən xarakterik bir səs çıxarır.
Göyöskürək ağırlaşmalara səbəb ola bilər, xüsusilə körpələr və kiçik yaşlı uşaqlarda. Bu ağırlaşmalar arasında pnevmoniya (ağciyər iltihabı), ensefalit (beyin iltihabı), qulaq infeksiyaları və qusma kimi hallar yer alır. Hətta nadir hallarda ölüm halları da qeydə alına bilər. Ona görə də, xəstəliyin vaxtında müalicəsi həyati əhəmiyyət kəsb edir.
Göyöskürəyin müalicəsi əsasən antibiotiklər vasitəsilə aparılır. Vaxtında diaqnoz qoyulması və müalicənin başlanması xəstəliyin ağırlaşmalarını minimuma endirməyə və sürətli sağalmaya kömək edir. Bundan əlavə, peyvənd göyöskürəkdən qorunmanın ən effektiv yoludur. Uşaqların vaxtında peyvənd olunması bu təhlükəli xəstəliyə qarşı ən yaxşı müdafiə üsuludur.