Gülöyşə sözü Azərbaycan dilində əsasən iki mənada işlənir: birincisi, narın xüsusi bir növü kimi, ikincisi isə dost, yaxın insan kimi.
Birinci mənası (botaniki): Gülöyşə, narın (Punica granatum) xüsusi bir növünü və ya sortunu ifadə edir. Bu nar növünün meyvələrinin ölçüsü, rəngi və dadı digər nar növlərindən fərqlənə bilər. Məsələn, daha kiçik, daha şirəli və ya daha turş ola bilər. Ədəbiyyatda istifadə olunan "gülöyşə nar" ifadəsi, bu nar növünün gözəl görünüşünü və ətirini vurğulamaq üçün işlədilir. Təəssüf ki, Gülöyşə narının dəqiq botaniki təsviri və yayılma arealı haqqında məlumatlar məhduddur. Daha ətraflı araşdırmalar bu mövzuda daha dəqiq məlumatlar verə bilər.
İkinci mənası (məcazi): Gülöyşə, dost və ya yaxın insan mənasında da işlənir. Bu mənada, sözün kökünün narla əlaqəsi, ehtimal ki, narın bol məhsul verən və bir çox toxum (dostlar) ehtiva edən təbiətinə işarədir. Ata sözündə ("Dost məni yad eylədi; Bir gülöyşə nar ilə") olduğu kimi, gülöyşə dostluğun simvolu kimi təqdim olunur. Dostluğun əlaqəsinin qırılmasının, "bir gülöyşə nar ilə" ifadəsindəki narın parçalanması ilə müqayisə edilməsi, bu məcazi mənanın dərinliyini göstərir. Gülöyşənin bu mənasında incə bir məhəbbət və bağlılıq hissi də ifadə olunur.
Ümumiyyətlə, "gülöyşə" sözü, həm botaniki, həm də məcazi mənalarını özündə birləşdirən, zəngin məna yükü daşıyan bir sözdür. Onun həm narın bir növünü, həm də qiymətli bir dostluğu təsvir etməsi, Azərbaycan dilinin ifadə gücünün parlaq nümunəsidir. Ədəbiyyatda istifadəsi, dilin poetik imkanlarını genişləndirən bir vasitədir.