Gün sözü Azərbaycan dilində çoxşaxəli bir mənaya malikdir. Əsasən, "günəş" sözünün sinonimi kimi istifadə olunsa da, onun mənası daha geniş və dərindir. Lüğətlərdə verilən "günəş işığı" tərifi onun bir aspektidir, amma bu tərif sözün əhatə etdiyi bütün mənaları tam əks etdirmir.
Birinci mənasında, "gün" günəşin işıq saçdığı, yer üzünü işıqlandırdığı müddəti, yəni günəşin doğuşundan batışınadək olan zamanı bildirir. Bu mənada "gün" konkret bir vaxt vahidini təmsil edir və gündəlik həyatımızın təməl daşıdır. Səhər tezdən axşamadək yaşanan bütün hadisələr "bir gün" çərçivəsində cəmlənir.
İkinci mənada isə "gün" daha geniş, metaforik bir məna daşıyır. Bu mənada "gün" tarixi bir dövrü, müəyyən bir mərhələni və ya zamanı ifadə edə bilər. "Qədim günlər", "əzəmətli günlər", "şərəfli günlər" kimi ifadələr bu mənanı aydın şəkildə nümayiş etdirir. Bir hadisənin baş verdiyi zamanı təyin etmək üçün də "gün"dən istifadə olunur: "O gün yağış yağmışdı".
Üçüncü bir mənada, "gün" müəyyən bir tarixi göstərir. "Ənənəvi bayram günləri", "xüsusi bir gün" kimi ifadələrdə "gün" spesifik bir tarixi təyin edir. Həmçinin, "gün" bir həftənin, ayın və ya ilin müəyyən bir günü kimi də istifadə olunur (məs: bazar günü, birinci gün).
Ata sözü olan "Gün çıxar, aləm görər" ifadəsi günəşin doğuşunun həm fiziki, həm də metaforik mənalarını əks etdirir. Günəşin doğuşu ilə həm təbiət, həm də insan həyatında yeni bir dövr başlayır, qaranlıq geridə qalır və həyat öz parlaqlığına qovuşur. Bu mənada "gün", ümidin, yeni başlanğıcların və yenidən doğuşun simvolu kimi çıxış edir.
"Gəldi günortaçağı, gün qızarıb yanırdı" misalında isə "gün" həm konkret bir zamanı (günorta), həm də günəşin axşam tərəf qızaran və batmaq üzrə olan vəziyyətini təsvir edir. Bu, günün sona çatmasını və gecənin yaxınlaşmasını göstərir.
Nəticə olaraq, "gün" sözünün mənası sadəcə günəş işığı ilə məhdudlaşmır. O, zamanın, tarixin, hadisələrin, ümidin və təbiətin simvolu olaraq müxtəlif kontekstlərdə istifadə olunan çoxcəhətli bir sözdür.