Həfriyyat (ərəb. حفرية - ḥafriyya - qazıntı) sözü, köhnə Azərbaycan dilində arxeoloji qazıntı işlərini, yəni yerin altından tarixi əşyaların, qalıqların və ya digər arxeoloji tapıntıların aşkarlanması məqsədilə aparılan sistemli qazma və tədqiqat işlərini ifadə edir.
Müasir dilçilikdə bu termin daha çox arxeoloji kontekstdə istifadə olunsa da, əslində daha geniş bir mənaya malikdir. Həfriyyat, ümumi mənada, yerin qazılması, hər hansı bir qurğunun, obyektin və ya əşyanın yer altından çıxarılması üçün aparılan hər cür qazma işlərini əhatə edir. Məsələn, yol tikintisi zamanı aparılan qazıntılar, bina təməli üçün aparılan qazıntılar da həfriyyat işlərinə aid edilə bilər. Beləliklə, həfriyyat termini, arxeoloji qazıntılardan daha geniş bir texniki və inşaat prosesini ifadə edir.
Arxeoloji həfriyyat işləri isə xüsusi bir diqqət və dəqiqlik tələb edir. Çünki bu işlər zamanı tapılan əşyalar tarixi, mədəni və elmi baxımdan böyük əhəmiyyət kəsb edir. Arxeoloqlar həfriyyat əsnasında qazıntı qatlarının diqqətlə sənədləşdirilməsi, tapıntılarının qeydiyyata alınması və mühafizəsi kimi xüsusi metodlar tətbiq edirlər. Bu metodlar tapıntılar haqqında mümkün qədər çox məlumat əldə etmək və onların gələcək nəsillər üçün qorunub saxlanılmasını təmin etmək məqsədini daşıyır. Hətta ən kiçik tapıntı belə, keçmişə aid qiymətli bir məlumat mənbəyi ola bilər.
Yekun olaraq, "həfriyyat" termini həm geniş mənada yer qazma işlərini, həm də daha dar mənada arxeoloji qazıntıları əhatə edən zəngin bir məna daşıyır. Bu terminin mənasını dərk etmək, tarixi və mədəni irsimizin qorunması və öyrənilməsi üçün çox vacibdir.