Həqir sözü Azərbaycan dilində "qədir-qiyməti, hörməti, etibarı olmayan; alçaq" mənasında işlənən bir sifət və zərfdir. Bu, sadəcə aşağılıq və ya dəyərsizliyi ifadə etməkdən daha çoxdur. Həqirlik, insanın ictimai mövqeyinin, sosial statusunun və ya xarakterinin aşağılığından irəli gələn bir keyfiyyətdir. Bu, həm obyektlərə, həm də insanlara aid edilə bilər.
Həqir bir şey, əhəmiyyətsiz, diqqətə layiq olmayan, rədd edilməli və ya nifrət doğuran kimi qəbul edilə bilər. Həqir bir insan isə özünü dəyərləndirməyən, özünə hörmət etməyən, başqalarının nəzərində dəyərsiz olan kəs kimi təsvir edilə bilər. Lakin bu, yalnız insanın özünə olan münasibəti ilə deyil, həm də başqalarının ona olan münasibəti ilə də müəyyən edilir. Yəni, həqir olmaq həm subyektiv, həm də obyektiv bir keyfiyyətdir.
Sözün etimologiyası da maraqlıdır. Əslində, "həqir" sözünün kökü qədim fars dilinə gedib çıxır və orada "kiçik, cüzi, əhəmiyyətsiz" mənasını verir. Azərbaycan dilində isə zaman keçdikcə bu məna bir qədər genişlənmiş, emosional yük qazanmışdır. Mətndə verilən misal şeir parçasında ("Həqir baxma mənə qilü-qal bilməz isəm; Ki əhlihal arasında bəlayəm, ey bülbül!") həqirlik, özünü aşağılamaq, bacarıqsızlığı etiraf etməklə əlaqələndirilir, lakin eyni zamanda bir növ özünəməxsus bir təvazökarlıq və təəssüf hissi də ifadə edilir.
Beləliklə, "həqir" sözü sadə bir aşağılama ifadəsi deyil, dərin sosial və psixoloji mənaları özündə ehtiva edən bir termindir. Onun mənasını anlamaq, sözün işləndiyi kontekstdən, mədəni və sosial fonundan asılıdır.