Hibridləşdirilmə

izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Hibridləşdirilmə (ing. hybridization; rus. гибридизация) genetikası və seleksiyada iki müxtəlif növ, cins və ya sort bitki və ya heyvanın çarpazlaşdırılması nəticəsində yeni bir nəslin əldə edilməsi prosesidir. Bu prosesdə valideynlərin genetik xüsusiyyətləri birləşərək, yeni fərdlərdə unikal bir genetik quruluş meydana gətirir. Nəticədə əldə edilən canlı hibrid adlanır.

Hibridləşdirilmənin məqsədi, valideynlərdən üstün xüsusiyyətlərə malik, daha məhsuldar, xəstəliyə davamlı və ya digər istənilən xüsusiyyətləri özündə birləşdirən yeni sortlar və ya cinslər yaratmaqdır. Məsələn, kənd təsərrüfatında daha məhsuldar və quraqlığa davamlı bitkilər əldə etmək üçün, heyvandarlıqda isə daha çox süd verən və ya ətliy heyvanlar yetişdirmək üçün hibridləşdirilmədən istifadə olunur.

Hibridləşdirilmə prosesi təbii şəkildə də baş verə bilər, ancaq seleksiyaçılar tərəfindən süni şəkildə, məqsədyönlü şəkildə aparılan hibridləşdirilmə daha geniş yayılıb. Süni hibridləşdirilmədə seleksiyaçılar valideynləri diqqətlə seçərək, istənilən xüsusiyyətləri miras qoyacaq fərdləri çarpazlaşdırırlar. Bu prosesdə müasir genetik texnologiyalar, o cümlədən gen mühəndisliyi də geniş istifadə olunur.

Hibridlərin xüsusiyyətləri valideynlərin xüsusiyyətlərinin sadə bir cəmi olmaya bilər. Bəzi hallarda hibrid gücü (heterozis) adlandırılan fenomen müşahidə olunur: hibridlər valideynlərin hər hansı birindən daha güclü, məhsuldar və ya digər istənilən cəhətdən üstün ola bilərlər. Lakin bəzi hallarda hibridlər steril (məhsulsuz) ola bilər, yəni özləri çoxala bilməzlər.

Hibridləşdirilmə, bitki və heyvan seleksiyasında, eləcə də biotexnologiya və tibbdə geniş tətbiq olunan mühüm bir prosesdir. Yeni dərmanların və vaksinlərin istehsalında, həmçinin genetik xəstəliklərin müalicəsində də hibridləşdirmənin müəyyən əhəmiyyəti vardır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz