Hipertoniya (yun. hyper – həddən artıq, çox; tonus – gərginlik) tibbdə qan damarlarının divarları üzərində qan təzyiqinin normal səviyyədən yüksək olmasını ifadə edən bir termindir. Sadəcə "qan təzyiqinin artması" kimi qısaca izah etmək kifayət deyil; çünki bu, arxasında mürəkkəb fizioloji prosesləri gizlədən ciddi bir sağlamlıq problemidir.
Hipertoniya iki əsas formada müşahidə olunur: birincisi, əsas səbəbi bilinməyən, yəni idiopatik və ya əsas hipertoniya; ikincisi isə, böyrək xəstəlikləri, endokrin pozğunluqlar, damar xəstəlikləri kimi müəyyən tibbi vəziyyətlərlə əlaqəli olan, yəni ikincili hipertoniya. İdiopatik hipertoniya hallarının əksəriyyətini təşkil etməsinə baxmayaraq, həkim müayinəsi zamanı ikincili hipertoniya səbəblərinin müəyyən edilməsi və müalicəsi xüsusilə vacibdir.
Qan təzyiqinin artması ürək-damar sisteminə ciddi təsir göstərərək ürəyin daha çox işləməsinə səbəb olur, damar divarlarını zədələyir və böyrəklərə, gözlərə və beyinə zərər verə bilər. Uzunmüddətli hipertoniya infarkt, insult, böyrək çatışmazlığı, korluq və digər ağır xəstəliklərə səbəb ola bilər. Buna görə də, qan təzyiqinin müntəzəm olaraq ölçülməsi və hipertoniya diaqnozu qoyulduğu halda, həkimin tövsiyələrinə ciddi əməl edilməsi həyati əhəmiyyət daşıyır.
Hipertoniya müalicəsi həyat tərzi dəyişikliklərindən (duz qəbulunun azaldılması, fiziki aktivliyin artırılması, sağlam qidalanma) tutmuş dərman müalicəsinə qədər müxtəlif üsulları əhatə edir. Müalicənin effektivliyi və növü hər bir xəstə üçün fərdi olaraq müəyyən edilir və mütəxəssis həkim nəzarəti altında aparılır. Vaxtında müalicəyə başlamaq xəstəliyin ağırlaşmasının qarşısını almaq və uzunömürlülüyü təmin etmək üçün çox vacibdir.