Xain (ərəb mənşəli söz) - Vətənə, millətə, xalqa, öz əqidəsinə, yaxınlarına və ya başqa bir etibar edilmiş tərəfə qarşı vəfasızlıq edən, onlara xəyanət edən şəxs. Sadəcə “xəyanət edən” demək kifayət etmir; xainlik, etimadın pozulması, vəfalılığın yerini aldatma və ya satqınlığın tutması deməkdir. Bu, yalnız dövlətə qarşı deyil, həmçinin ailə, dostluq, sevgi kimi müxtəlif münasibətlərə də aid oluna bilər.
Xainlik hər zaman ağır əxlaqi yük daşıyır və müxtəlif cəmiyyətlərdə fərqli şəkildə qarşılanır. Tarix boyu xainlər hər zaman ictimai nifrət və rəzalətə məruz qalmışlar. Onların hərəkətləri cəmiyyətin əsasını sarsıdır, etimadın itirilməsinə, qarışıqlığa və hətta böyük faciələrə səbəb ola bilər. Ədəbiyyatda və incəsənətdə xain obrazı tez-tez mənfi qəhrəman kimi təsvir olunur, onların motivləri və hərəkətləri tənqid obyekti olur.
Xainlik anlayışının müxtəlif səviyyələrdə təzahür etməsi mümkündür. Kiçik bir yalan, etimadın pozulması, gizli məlumatların açıqlanması, vətənə qarşı hərbi əməliyyatlarda iştirak və ya dövlətə qarşı yönəlmiş digər ciddi cinayətlər – bunların hamısı müxtəlif dərəcələrdə xainliyə aid edilə bilər. Əsas məqam, etimadın pozulması və xəyanətin olmasıdır.
Sözün nümunə cümlədəki ("Dağ-daşından uçsun duman; Qara geysin xain insan!") istifadəsi, xainin cəmiyyətdə nə qədər pis və ləkələnmiş bir şəxs olduğunu vurğulayır. "Qara geyinmək" metaforası kədər, matəm və ya rəzalət kimi mənfi hissləri ifadə edir.
Yekun olaraq, "xain" sözü sadəcə vətənə xəyanət edən şəxsi deyil, həm də etimadı pozaraq başqalarına xəyanət edən, vəfasızlığı ilə özünü göstərən hər kəsi təsvir edir. Bu söz, həmçinin tarixən və mədəni cəhətdən dəyərli bir anlayışı təmsil edir.