Xanə (fars. خانه) sözü Azərbaycan dilində "ev", "məskən" mənalarında işlənir. Lüğətlərdəki sadə tərifdən daha genişləndirərək deyə bilərik ki, "xanə" sadəcə bir damın altında olan fiziki bir bina deyil, həm də insanın özünü təhlükəsiz, rahat və mənsub hiss etdiyi, əzizlədiyi yer, sığınacağı, məkana aid duyğuların mərkəzidir.
Bu sözün kökü fars dilindəki "xanə" (خانه) sözündəndir və əslində "ev", "otaq", "bina" mənalarını qəbul edir. Ancaq Azərbaycan dilində istifadəsində məna daha da genişlənib, yalnız fiziki bir binanı deyil, həm də insanın özünə məxsus, əziz tutduğu, özünü bağladığı yeri ifadə edə bilər. Məsələn, "qəlbin xanəsi", "ruh xanəsi" kimi ifadələr insanın daxili aləminin ən gizli, ən dəyərli hissəsini ifadə edir. Beləliklə, "xanə" sözü həm konkret, həm də metaforik mənada işlənə bilər.
Misal olaraq gətirilən "Rəşid Abxazlı yedəyində kəhər at dar və qorxulu cığırla dağ başına, öz xanəsinə tərəf dırmaşırdı" cümləsində "xanə" sözü, yorulmuş və qorxmuş atın öz evinə, sığınacağına doğru hərəkət etdiyini ifadə edir. Burada "xanə" sözü təkcə fiziki bir binanı deyil, həm də təhlükəsizlik, istilik və rahatlıq hissi ilə əlaqələndirilir.
Ümumiyyətlə, "xanə" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər, ancaq əsas mənası həmişə insanın yaşaması, istirahəti və özünü təhlükəsiz hiss etdiyi yer ilə bağlıdır. Bu sözün sadəliyinin arxasında dərin məna və duyğular gizlənir.