Xanlıq sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənaya malikdir, lakin əsas mənası hakimlik, hökmranlıqdır. Bu, sadəcə bir titul və ya vəzifə deyil, həm də müəyyən bir ərazi üzərində siyasi və hərbi hakimiyyəti, qanunvericilik və idarəetmə hüququnu əhatə edən geniş bir anlayışı ifadə edir. Xanlıq, xan tərəfindən idarə olunan bir ərazi və ya dövlət quruluşunu təmsil edir.
Tarixi kontekstdə "xanlıq" sözü XVIII-XIX əsrlərdə Qafqazda mövcud olmuş müstəqil siyasi vahidləri - xanlıqları ifadə edir. Bu xanlıqlar öz ərazilərinə, ordu və inzibati sistemlərinə malik idilər. Hər xanlığın öz xüsusiyyətləri, adət-ənənələri, iqtisadi və sosial quruluşu vardı. Bu müxtəlif xanlıqlar arasında həm ittifaqlar, həm də münaqişələr müşahidə olunurdu. Onların mövcudluğu bölgənin siyasi xəritəsini formalaşdırdı və regionun tarixinə öz izini vurdu.
Lüğətdəki "Xanlıq sürmək" və "Xanlıq eləmək" ifadələri, hakimlik etmək, hökmranlıq qurmaq, səltənət yürütmək mənasını verir. Bu, sadəcə bir ərazini idarə etməyi deyil, həm də əhalinin həyatına yön verən qanunlar qəbul etməyi, ədaləti təmin etməyi, düşmənlərdən müdafiə etməyi və xalqın rifahını təmin etməyi özündə ehtiva edir. Nümunədə verilən şeir parçası da bu mənanı təsdiqləyir, xanlığı dövlətçiliklə, səltənətlə eyniləşdirir.
Beləliklə, "xanlıq" sözünün mənası sadəcə "hakimlik"dən daha genişdir. Bu, tarixi, siyasi, sosial və mədəni aspektləri özündə birləşdirən mürəkkəb bir anlayışdır. Onun mənasını tam dərk etmək üçün həmin dövrün tarixi və sosial kontekstini nəzərə almaq lazımdır.