Səltənət: (ər. سلطنت - sulṭanat) İzahlı lüğətlərdə sadəcə "padşahlıq, hökmdarlıq" kimi izah edilən səltənət termini daha geniş və çoxşaxəli bir mənaya malikdir. Əslində, “səltənət” sözü yalnız hökmdarın hakimiyyət müddətini deyil, həm də onun hakimiyyətinin coğrafi ərazisini, siyasi quruluşunu, sosial-iqtisadi təşkili və mədəni-mənəvi mühitini əhatə edən mürəkkəb bir anlayışı ifadə edir. Beləliklə, "səltənət" bir dövlətin müəyyən bir dövrdə mövcud olan bütün xüsusiyyətlərini özündə birləşdirən tarixi-siyasi bir vahid kimi başa düşülməlidir.
Lüğətlərdə göstərilən "padşahlıq, hökmdarlıq" mənaları səltənətin yalnız bir tərəfini, yəni hakimiyyətin kimin əlində olmasını əks etdirir. Halbuki səltənət həm də hakimiyyət formasını (məsələn, monarxiya, imperiya), dövlətin inzibati-ərazi bölgüsünü, hüquq sistemini, iqtisadiyyatını, mədəniyyətini, ədəbiyyatını, incəsənətini, ənənələrini və s. əhatə edir. Məsələn, "Səfəvi səltənəti" deyərkən yalnız Şah İsmayılın və ya Şah Abbasın hakimiyyətini yox, həm də onların dövründə formalaşmış bütün tarixi-siyasi, iqtisadi, mədəni hadisələri nəzərdə tuturuq.
Cümlə içində işlənmə nümunələri:
- Səltənətə keçmək: Taxta çıxmaq, hakimiyyətə yiyələnmək mənasında işlənir. "Onun səltənətə keçməsi ölkədə yeni bir dövrün başlanğıcı oldu."
- Səltənət əlindən çıxmaq: Taxtdan salınmaq, hakimiyyəti itirmək mənasında işlənir. "Uzun müddət davam edən müharibələr nəticəsində səltənət əlindən çıxdı."
- Səltənət sürmək: Uzun müddət hökmranlıq etmək, hakimiyyətdə qalmaq mənasında işlənir. "O, uzun illər boyu ədalətlə səltənət sürdü."
- Zəngin səltənət: Güclü, varlı və inkişaf etmiş bir dövləti ifadə edir. "Orta əsrlər Azərbaycanının zəngin səltənəti bütün dünyaya məlum idi."
Sözün mənşəyi ərəb dilindən olub, "sulṭanat" sözündəndir. Bu sözün kökü "sultan" (سلطان) sözündən gəlir ki, bu da "qüdrətli", "hakim" mənalarını verir. Beləliklə, səltənət, sultanın hakimiyyətinin olduğu dövr və əraziyə aid olan bütün faktorları əhatə edən geniş bir anlayışdır.