izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Xarab (ər.) sifət. Əsas mənası "pis, yaman" olsa da, Azərbaycan dilində istifadəsi daha geniş və çoxqatlıdır. Sadəcə "pis" demək deyil, bir şeyin keyfiyyətcə aşağı, yararsız, dağılmış, məhv olmuş və ya əxlaqi cəhətdən korlanmış halını ifadə edir.

Misal üçün, "xarab hava" deyəndə sadəcə pis hava deyil, əksinə, insan həyatını çətinləşdirən, sağlamlığa zərərli, fırtınalı və ya qar yağışı ilə müşayiət olunan, xoşagəlməz bir hava vəziyyətini nəzərdə tuturuq. Eyni şəkildə, "xarab əşya" deyəndə tamamilə yararsız, istifadəyə yararsız və ya təmir olunmaz dərəcədə dağılmış bir əşyanı nəzərdə tuturuq. "Xarab insan" ifadəsi isə əxlaqsız, ədəbsiz, pis əməllər törədən bir şəxsi bildirir.

Yuxarıda verilən misalda ("İndi əsr çox xarabdı") Kərbəlayı Cəfərin sözləri zamanın pis, əxlaqi cəhətdən çürümüş, insanlara kömək etməyən, pis adamların üstünlük təşkil etdiyi bir dövr olduğunu bildirir. Bu mənada "xarab" sözü sadəcə "pis"dən daha çox, dövrlə bağlı ümumi bir məyusluq, sosial tənqid və ümidsizlik hisslərini ifadə edir.

Beləliklə, "xarab" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişsə də, əsasında hər zaman pislik, yararsızlıq, dağıntı və ya əxlaqi tənəzzül fikri dayanır. Bu sözün Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında tutduğu yer və ifadə etdiyi çoxşaxəli mənalar onun dilin ayrılmaz bir hissəsi olduğunu göstərir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz