Xaraba [ər.] Dağılmış, uçmuş, viranə qalmış bir şəhər, bina, qurğu və ya hər hansı digər tikilinin qalıqlarıdır. Yalnız fiziki dağıntıları deyil, həm də zamanın təsiri ilə unudulmuş, tərk edilmiş və məhvə məhkum olmuş bir mədəniyyət və ya həyat tərzinin simvoludur.
Xaraba, keçmişin səssiz şahidi kimi, özündə uzun illərin, bəlkə də əsrlərin tarixini, hadisələrini, sevincini və kədərini gizlədir. Daşların arasında qalan nəqqaşlıqlar, həkklər, bəlkə də əski bir yazı parçası, o dövrlə bağlı təsəvvürlərimizi canlandırır. Səssiz qalmış divarlar, əzəmətli sütunlar, yarımçıq qalmış tağlar – hamısı bir zamanlar möhtəşəmliyini, şanını, bəlkə də bir imperiyanın gücünü təcəssüm etdirən tikililərin xarabalıqlarını əks etdirir.
Xaraba yalnız material dağıntısı deyil, həm də bir mədəniyyətin, bir dövrün yox olmasının, tərk edilmənin və unudulmanın simvoludur. O, eyni zamanda yenidənqurma, bərpa edilmə, xatirələrin qorunması üçün bir çağırışdır. Xaraba gələcəyə ünvanlanmış bir mesajdır: keçmişin dərslərini unutma, onun qalıqlarını qoruyub saxla və onlardan yeni bir gələcək qurmaq üçün istifadə et. Bu səbəbdən xarabalar həm kədərli, həm də ümidverici, eyni zamanda təəccüblü, sirli və maraqlıdır.
Bir çox xarabalar turistlərin diqqətini cəlb edir, tarixi abidələr kimi qorunur və tədqiq edilir. Onlar sadəcə daş yığınları deyil, keçmişin hekayələrini danışan, zamanın axarında əbədiyyətə qədəm basan canlı tarix səhifələridir.