Viranə (fars. ویرانه - virâne) sözü Azərbaycan dilində xaraba, dağılmış, məhv olmuş bina və ya qurğunu ifadə edir. Lüğətlərdəki "uçuq bina qalıqları" tərifi sözün əsas mənasını əks etdirir, lakin onun ifadə etdiyi məhv olma dərəcəsi və miqyası barədə daha geniş məlumat vermək olar. Viranə, sadəcə olaraq divarlarının bir hissəsi yıxılmış, çatlamış və ya köhnəlmiş bir bina deyil, əksinə, uzun müddət tərk edilmiş, təbii hadisələr və ya insan təsiri nəticəsində ciddi şəkildə dağılmış, istifadəyə yararsız hala düşmüş bir qurğunu bildirir. Bu dağılma dərəcəsi, tamamən dağıntıya çevrilmiş bir vəziyyətdən, əsas struktur elementlərinin hələ də qaldığı, lakin tamamilə məhv olmuş bir vəziyyətə qədər dəyişə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, farsca "viran" (ویران) sözündən törədiyini görürük. "Vira" məhv etmək, dağıtmaq mənasını verir. Beləliklə, "viranə" əslində "məhv edilmiş yer", "dağılmış yer" kimi bir məna daşıyır. Bu mənada, o, sadəcə bir binanın deyil, həmçinin bir şəhərin, kəndin və ya başqa bir yaşayış məntəqəsinin də dağılmış vəziyyətini təsvir edə bilər. Məsələn, "viranə şəhər", "viranə kənd" ifadələrini işlətmək olar.
Poetik dilin zənginliyini nəzərə alaraq, "viranə" sözünün mənaları genişlənir. Nəzərdə tutulan mətn nümunəsindəki misal ("Mənzil olur gəh mənə viranələr; Cin görürəm, can görürəm, qorxmuram") "viranə" sözünün metaforik mənada işlənməsini göstərir. Burada "viranə" fiziki dağıntını deyil, ruhun, qəlbin və ya düşüncə dünyasının dağılmış, viranə halını ifadə edir. Şeir kontekstində, "viranə" tərk edilmiş, təhlükəli, sirli və qorxulu bir yer kimi də təsvir oluna bilər. Beləliklə, sözün kontekstdən asılı olaraq mənası dəyişir və genişlənir.
Qısacası, "viranə" sözü yalnız fiziki dağıntını deyil, həm də metaforik mənada ruhi, mənəvi və ya emosional vəziyyəti ifadə etmək qabiliyyətinə malik çoxmənalı bir sözdür. Onun istifadəsi həm konkret, həm də məcazi mənalarda mümkün olduğundan, mənasının tam anlaşıla bilməsi üçün cümlənin ümumi kontekstinin nəzərə alınması vacibdir.