Xarabalaşmaq sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "xarabalanmaq" ilə sinonim kimi qeyd olunsa da, əslində bir qədər fərqli çalarlar ehtiva edir. Sadəcə "xarab olmaq" mənasını verməkdən əlavə, xarabalaşmaq daha çox tədricən, qarışıq və nizamlı olmayan bir şəkildə xarab olma prosesini ifadə edir. Xarabalanmaq ani və ya nisbətən sürətli bir xarab olma halını təsvir edərkən, xarabalaşmaq uzun müddətli, tədricən baş verən və nəticədə tamamilə dağılmağa aparan bir prosesdir.
Məsələn, bir ev "xarabalanmış" ola bilər – bu, birdən-birə baş vermiş bir hadisədən sonra ola bilər (məsələn, zəlzələ). Ancaq eyni ev illər ərzində "xarabalaşmış" ola bilər – təmirsiz qalması, təbii amillərin təsiri və s. nəticəsində tədricən çürüməsi, dağılması nəticəsində. Xarabalaşmaqda dağılma prosesinin nə qədər qarışıq və nizamsız olduğu vurğulanır. Qırıntıların təsadüfi yığılması, bitki örtüyünün ərazini əhatə etməsi və bütövlükdə bir zamanlar mövcud olmuş quruluşun izlərinin getdikcə itirilməsi kimi təsvirlər xarabalaşma prosesini daha aydın göstərər.
Bundan əlavə, xarabalaşmaq sözü cismilərlə yanaşı, məcazi mənada da istifadə oluna bilər. Məsələn, "ictimai həyat xarabalaşıb" ifadəsi ictimai quruluşun tədricən pozulmasını, dəyərlərin itirilməsini və anarxiyaya doğru getməni ifadə edə bilər. Bu mənada, xarabalaşmaq yalnız fiziki dağıntıları deyil, həm də mənəvi, ictimai və siyasi dağıntıları da əhatə edir.
Beləliklə, xarabalaşmaq sözü, sadəcə "xarab olmaq" mənasından daha geniş və çoxcəhətli bir məna daşıyır. O, uzun müddətli, tədricən baş verən, qarışıq və nizamsız dağılma prosesini ifadə edir və həm cismilərə, həm də məcazi mənalara aid oluna bilər.