Xeyr sözü Azərbaycan dilində ən çox işlənən mənfi cavab bildirən sözlərdəndir. Ərəb mənşəli olub, "bir şeylə razı olmadıqda və ya verilən suala mənfi cavab üçün işlənir" deyə izah olunsa da, mənası bundan bir qədər də genişdir.
Sadəcə "yox" mənasını verməklə yanaşı, "xeyr" sözü cavab verənin fikir və ya istəyinin qətiyyətini daha da gücləndirir. Məsələn, "Bu işi edəcəksən?" sualına verilən "yox" cavabı ilə "xeyr" cavabı arasında incə bir fərq vardır. "Yox" daha çox laqeyd bir münasibəti, "xeyr" isə daha qəti bir rədd cavabını ifadə edir.
Bundan başqa, "xeyr" sözü yalnız birbaşa suallara cavab olaraq deyil, həm də bir fikri, bir təklifi, bir xahişi rədd etmək üçün də istifadə olunur. Məsələn, "Sənə kömək edimmi?" sualına "xeyr" cavabı həm təklifi rədd edir, həm də qarşı tərəfin köməyinə ehtiyac olmadığını bildirir. Belə hallarda, "xeyr" sadəcə "yox"dan daha nəzakətli və hörmətli bir üslub kimi də qəbul edilə bilər.
Maraqlı bir məqam da odur ki, "xeyr" sözü bəzən sualı tam dərk etməməyi, və ya cavab verməkdən çəkinməyi də bildirə bilər. Bu, əsasən qeyri-rəsmi ünsiyyətdə müşahidə olunur. Yəni, "xeyr" sözü sadə bir mənfi cavabdan daha çox, kontekstdən asılı olaraq, müxtəlif emosional və mənalı çalarlar əks etdirə bilər.