Xəlbirgözü termini Azərbaycan dilində əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan əhalinin leksikonunda rast gəlinən bir söz olub, taxılın təmizlənməsi prosesi ilə sıx bağlıdır. Daha dəqiq desək, xəlbirgözü, xəlbir (taxılın təmizlənməsi üçün istifadə olunan qurğu) vasitəsilə təmizləndikdən sonra içərisində qalan, tam təmizlənə bilməmiş, kiçik ölçülü taxıl dənələri, qabıq hissəcikləri, toz və digər qarışıqların qarışığından ibarət hissəni bildirir. Bu, ümumiyyətlə, buğda, arpa, qarğıdalı və digər dənli bitkilərin emalı zamanı yaranan yan məhsuldur.
Xəlbirgözünün tərkibi olduqca müxtəlifdir. Əsasən kiçik və zədələnmiş taxıl dənələri, qabıq hissəcikləri, alaq otlarının toxumları, toz və digər xırda zibillər daxildir. Bu qarışıq kütlənin tərkibindəki hissələrin nisbəti istifadə olunan taxıl növündən, xəlbirin növündən və təmizlənmə prosesinin keyfiyyətindən asılı olaraq dəyişir. Xəlbirgözünü tam təmizləmək mümkün olmasa da, əlavə təmizləmə prosesləri ilə içərisindəki faydalı hissələrin bir qismini geri qaytarmaq mümkündür.
Tarixən, kənd təsərrüfatında xəlbirgözünün əhəmiyyəti olduqca yüksək olub. Çünki bu hissədə də bir qədər də olsa taxıl dənələri mövcud idi və atılmaq əvəzinə, yem kimi istifadə olunurdu və ya daha ətraflı emal olunaraq, un istehsalında istifadə edilirdi. Bu gün də, xüsusilə kənd yerlərində, xəlbirgözü heyvan yemi kimi istifadə olunmaqdadır. Lakin müasir texnologiyaların inkişafı ilə taxılın təmizlənməsi prosesi daha effektiv hala gəldiyindən xəlbirgözünün miqdarı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb.
Beləliklə, "xəlbirgözü" sadə bir kənd təsərrüfatı termini olmaqdan kənara çıxaraq, kənd həyatının, ənənəvi təsərrüfat üsullarının və taxıl emalının tarixini özündə əks etdirən maraqlı bir söz olaraq qalır. O, yalnız taxıl qalıqlarını deyil, həm də bir dövrün, bir ənənənin izlərini daşıyır.