Xəlbir, buğda, arpa və digər dənli bitkilərin təmizlənməsində istifadə olunan, əsasən sağanaqla birlikdə işlədilən, iri delikli bir tordan ibarət əl alətidir. Sadəcə zibillərin ayırılmasından daha çox, xəlbirin əsas funksiyası dənli bitkilərin təmizlənməsi və sortlanmasında, yəni iri və kiçik dənələrin, qırılmış hissələrin və müxtəlif çirkləndiricilərin (ot, torpaq, daş və s.) ayırılmasında rol oynamasıdır.
Tarix boyu kənd təsərrüfatında mühüm əhəmiyyət kəsb edən xəlbir, buğdanın və arpanın təmizlənməsində əmək məhsuldarlığını artıran və məhsulun keyfiyyətinə müsbət təsir göstərən bir vasitə olub. Sağanaqla birlikdə istifadəsi, dənli bitkilərin daha effektiv şəkildə təmizlənməsinə imkan verirdi. Həmçinin, xəlbirin ölçüsü və torunun sıxlığı fərqli ola bilirdi, bu da müxtəlif dən növləri və təmizlənmə tələblərinə uyğunlaşma imkanı yaradırdı.
Müasir texnologiyaların inkişafı ilə xəlbirin əhəmiyyəti azalsa da, hələ də bəzi kənd təsərrüfatı bölgələrində, xüsusilə kiçik miqyaslı əkinçilikdə istifadə olunur. Xəlbirin sadəliyi, ucuzluğu və əl əməyinə əsaslanması onu bu gün də müəyyən dərəcədə aktuallığını qoruyub saxlamağa imkan verir. Bu alət sadəcə bir əşya deyil, həm də kənd təsərrüfatının tarixini və ənənələrini əks etdirən, ötən əsrlərin kənd həyatının bir parçasıdır.
Beləliklə, xəlbir sadəcə bir alət deyil, əmək mədəniyyətinin və kənd təsərrüfatı tarixinin əyani ifadəsidir. O, keçmişin texnologiyalarından qalan canlı bir nümunədir və özünün sadəliyi ilə hələ də bir çox insanın həyatında yer alır.