Xərc-borc sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış, həm maddi, həm də məcazi mənalarda işlənən bir termindir. Əsas mənası maddi çətinliklər, maliyyə problemləri səbəbindən borc almaq və xərc çəkmək məcburiyyətində qalmaq deməkdir. Yəni, bir şəxsin gəliri xərclərini ödəməyə yetmədikdə, həyatını davam etdirmək üçün müxtəlif mənbələrdən borc pul alması vəziyyəti xərc-borc kimi ifadə olunur.
Bu terminin tərkibindəki "xərc" sözü, pul xərcləməyi, pul sərf etməyi, maddi vəsaitlərin sərf olunmasını ifadə edir. "Borc" isə əldə edilmiş maliyyə vəsaitinin sonradan qaytarılması şərti ilə ödənişsiz alınmasını bildirir. Beləliklə, "xərc-borc" söz birləşməsi bu iki əsas komponentin birgə təsirini, yəni maddi çətinliklər səbəbindən həm xərc çəkmək, həm də borc almaq zərurətini əks etdirir.
Xərc-borca düşmək ifadəsi, adətən, bir insanın maliyyə vəziyyətinin pisləşməsini, yoxsulluğa doğru sürüşməsini, nəzarətdən çıxmış xərcləri ödəmək üçün borca batmasını göstərir. Bu vəziyyətə düşən insanlar tez-tez ondan-buna borc pul soruşmalı, qohum-əqrəbalardan, dost-tanışlardan maliyyə köməyi istəməli olurlar. Bəzən bu vəziyyət stres, narahatlıq və psixoloji problemlərə səbəb olur.
Maraqlı bir məqam kimi, "xərc-borc" ifadəsi məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, bir işin çətinliyini, bir məsələnin həlli üçün çox səy tələb etməsini, çox əziyyətə düşməni ifadə etmək üçün də istifadə oluna bilər. Məsələn, "Bu işi bitirmək üçün xərc-borca düşdüm" deyəndə fiziki və ya əqli gücünün həddən artıq sərf olunduğunu ifadə edə bilərik.