Xırda sözü Azərbaycan dilində həcm, ölçü və ya boy baxımından kiçikliyi, balacılığı ifadə edən bir sifətdir. "Kiçik", "balaca", "incə", "xırdalanmış" kimi sözlərlə sinonim kimi istifadə oluna bilər, lakin bu sinonimlərin hər birinin özünəməxsus nüansları vardır. Məsələn, "kiçik" daha ümumi bir termindir, halbuki "xırda" daha çox fiziki ölçünün kiçikliyini vurğulayır. "Balaca" isə daha çox məhəbbət və ya şirinlik əlavə edə bilər.
Xırda, obyektlərin ölçüsünü təsvir etməklə yanaşı, bəzən say baxımından çoxluqda olan, lakin hər biri ayrı-ayrılıqda kiçik olan şeylər üçün də işlədilir. Məsələn, "xırda pullar", "xırda daşlar" ifadələrində "xırda" sözü həm hər bir elementin kiçikliyini, həm də onların çoxluğunu bildirir. Bu, sözün mənasının kontekstdən asılı olaraq dəyişə biləcəyini göstərir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "xırda"nın kökü qədim türk dillərindəki "qırmaq", "parçalamaq", "sındırmaq" mənasını verən sözlərlə əlaqəli ola bilər. Bu da "xırda"nın əslində böyük bir şeyin kiçik hissələrə bölünməsindən yaranmış bir şey üçün istifadə edildiyini təxmin etməyə imkan verir. Məsələn, xırda çınqıllar böyük bir qayanın parçalanması nəticəsində əmələ gəlir. Bu baxımdan, "xırda" sözü sadəcə ölçüdən daha çox, bir parçalanma, bölünmə prosesini də əks etdirə bilər.
Ədəbiyyatda "xırda" sözü tez-tez metaforik mənada da işlədilir. Məsələn, "xırda məsələlər", "xırda narahatçılıqlar" kimi ifadələrdə əhəmiyyətsiz, önemsiz şeyləri bildirir. Beləliklə, "xırda" sözü, həm konkret, həm də mücərrəd mənalarda istifadə oluna bilən, zəngin bir məna daşıyan bir sözdür.