Xırt sözü, Azərbaycan dilinin zəngin səs təsvirlərinə misal olaraq, bir cismin qırılması, sınması, parçalanması anında çıxan səsi ifadə edir. Bu səs, adətən, kövrək, quru və ya incə bir materialın mexaniki təsirə məruz qalması nəticəsində yaranır. Yəni, yalnız "doğranan, sınan, qopan, parçalanan kövrək şeydən çıxan səs" ifadəsindən daha geniş məna kəsb edir. Xırt səsi, materialın strukturunun ani olaraq pozulması ilə müşayiət olunan, qısa, iti və kəskin bir səsdir.
Xırt səsi müxtəlif materialların – quru budaqların, nazik buzun, quru yarpaqların, kövrək şəkər qəndinin, hətta bəzi quru qidaların – qırılması zamanı eşidilə bilər. Səsin xarakteri qırılan materialın növü, qırılma sürəti və digər amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər; həm incə, çatlayan bir səs ola bilər, həm də daha güclü, kəskin bir səs. Hətta bəzi hallarda, "xırt" səsi qırılma prosesi baş verməzdən əvvəl, materialda gərginliyin yaranması ilə əlaqəli xırıldayan bir səs kimi də qəbul edilə bilər.
Misal olaraq verilən "Qolu xırt eləyib yanına düşdü" ifadəsi, qolun kövrək olmasını və qırılarkən çıxardığı xarakterik səsi dəqiq şəkildə təsvir edir. Bu sözün təkcə səsi deyil, həm də qırılmanın ani və qəfil olmasını ifadə etməsi onun obrazlılığını artırır. Beləliklə, "xırt" sözü, sadəcə bir səs təsviri deyil, həm də hadisənin dinamikliyini, qəflətini və materialın kövrəkliyini əks etdirən bədii bir vasitədir.