Xışlanmaq (məch.) – Xışla sürülmək, şumlanmaq. Bu əməliyyat əsasən tarla, bağ və ya digər əkin sahələrinin becərilməsi üçün torpağın üz səthinin dərin şumlanması deməkdir. Xış, ağır və geniş bir şum aləti olaraq, torpağı dərinliyə qədər çaparaq, ot və alaqları kəsib torpağın altına basır. Bu proses, torpağın havalanmasını yaxşılaşdırır, torpağın strukturunu yaxşılaşdırır və əkin üçün daha əlverişli hala gətirir.
Xışlama prosesi əsrlərdir ki, kənd təsərrüfatında əsas əkin texnikalarından biri olaraq istifadə olunur. Müasir texnologiyaların inkişafına baxmayaraq, xışlama hələ də bir çox bölgələrdə torpaq becərmə üsulu kimi vacib rol oynayır. Xışın ölçüsü və dərinliyi torpağın növündən və əkiləcək bitkidən asılı olaraq dəyişir. Daha ağır torpaqlar üçün daha ağır və daha dərin xışlama tələb olunur. Xışlama zamanı torpağın düzgün şəkildə çevrilməsi bitkilərin kök sisteminin düzgün inkişafı üçün vacibdir.
“Sahə başdan-başa xışlanmışdır” ifadəsi sahənin tamamilə şumlanaraq əkin üçün hazır olduğunu göstərir. Bu, həm də əməyin və səyin nəticəsini ifadə edir. Çünki xışlama əmək tələb edən və fiziki cəhətdən çətin bir prosesdir. Əvvəllər əl ilə və ya heyvan gücü ilə aparılan bu proses indi daha çox mexanikləşdirilmişdir, ancaq mənası və əhəmiyyəti dəyişməmişdir.