Xortlama, "xortlamaq" felindən törəmiş isimdir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq "xortlamaq" felinin mənasından törəmiş kimi göstərilir, ancaq bu, sözün zənginliyinə tam əks etmir. Xortlama, sadəcə bir səs deyil, həm də bir hərəkət, bir vəziyyət, hətta bir duyğu ifadə edə bilər.
Əsasən, qəfil, birdən-birə baş verən səs-küylü, gurultuya bənzər bir səs ifadə edir. Bu səs, küləyin şiddətli əsməsi, dəniz dalğalarının qırılması, böyük bir kütlənin hərəkəti zamanı yaranan səs kimi təsəvvür edilə bilər. Məsələn, "dağların arasından gələn xortlama səsi" və ya "dənizdən gələn qorxulu xortlama" ifadələrində olduğu kimi.
Lakin xortlama, yalnız fiziki hadisələrlə məhdudlaşmır. Şeir və ədəbiyyatda xortlama, güclü bir emosiyanın, məsələn qəzəbin, qorxunun və ya həyəcanın ifadəsi olaraq da işlədilə bilər. Bu zaman, xortlama, iç dünyanın güclü təsiri altında yaranan, gizli bir həyəcanı, qüvvəli bir duyğunu simvolizə edər. Məsələn, "ürəyində xortlayırdı qəzəb" kimi.
Beləliklə, xortlama, sadə bir söz olmasına baxmayaraq, mənası çoxşaxəlidir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar kəsb edə bilir. Həm fiziki, həm də metaforik mənada istifadə oluna bilən xortlama, Azərbaycan dilinin ifadə qüdrətini göstərən maraqlı sözlərdəndir. Bu sözün daha dərin mənasını anlamaq üçün, istifadə olunduğu cümlə və kontekstin nəzərə alınması vacibdir.