Xortumlular (Proboscidea) - zoologiyanın təsnifatında xortumlu heyvanları bir araya gətirən bir dəstədir. Bu dəstənin ən tanınmış nümayəndəsi, şübhəsiz ki, fildir. Ancaq xortumluların tarixi, müasir fillərdən çox daha qədim və müxtəlifdir. Onların əcdadları milyonlarla il əvvəl yaşayıb və zamanla təkamül prosesi nəticəsində müxtəlif formalarda təcəssüm tapıb.
Xortumun özü, bu dəstəni digər məməlilərdən fərqləndirən ən əhəmiyyətli xüsusiyyətdir. Uzun, əzələli və çox yönlü bir orqan olan xortum, həm qida almaq, həm su içmək, həm də ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqədə olmaq üçün istifadə olunur. Fillər xortumlarını həm əşyaları tutmaq, həm də qoxu almaq üçün istifadə edirlər. Hətta xortumun ucunda yerləşən həssas reseptorlar sayəsində, fillər əşyaların toxumasını da hiss edə bilirlər.
Xortumluların təkamülü paleontoloji qazıntılar vasitəsilə geniş şəkildə öyrənilir. Müxtəlif növlərin fosil qalıqları, xortumluların milyonlarla il ərzində necə dəyişdiyini və müxtəlif mühitlərə necə uyğunlaşdığını göstərir. Bu qazıntılar həm də, indi yox olmuş nəhəng xortumluların, məsələn, mastodonların və mamutların mövcudluğunu təsdiqləyir.
Müasir dövrdə isə xortumluların yalnız iki növü yaşayır: Afrika fili və Asiya fili. Hər iki növ də mühafizə altında olan nadir növlərdir və onların qorunması üçün beynəlxalq səviyyədə müxtəlif tədbirlər həyata keçirilir. Bu heyvanların yaşayış mühitinin qorunması və brakonyerliyə qarşı mübarizə, xortumluların gələcək nəsillər üçün qorunması üçün son dərəcə vacibdir.