Xronometrlər: Vaxtın Dəqiq Ölçülməsi Sənəti
Xronometr (yun. chronos – vaxt və metreo – ölçürəm) sadəcə dəqiq bir saat deyil, vaxtın yüksək dəqiqliklə ölçülməsi üçün xüsusi olaraq hazırlanmış, mürəkkəb mexanizmlərə sahib bir cihazdır. Adından da göründüyü kimi, bu cihazlar vaxtı "ölçür" - lakin adi saatlardan fərqli olaraq, dəqiqliyə çox yüksək tələblər qoyulur. Xronometrlər, adi saatlardan fərqli olaraq, xüsusi olaraq hazırlanmış kompensasiya mexanizmləri və yüksək keyfiyyətli materiallardan istifadə olunmaqla düzəldilir ki, temperatur dəyişmələri, yerin cazibə qüvvəsi və digər amillərin təsirlərini minimuma endirmək mümkün olsun.
Tarixən xronometrlərin ən əsas istifadəçiləri dənizçilər olub. Uzun dəniz səfərlərində dəqiq vaxtın müəyyənləşdirilməsi gəminin yerinin təyin olunması üçün həyati əhəmiyyət kəsb edirdi. Xronometrin köməyi ilə gəminin boylamının hesablanması mümkün idi. Bu səbəbdən də dənizçilər üçün xronometrlər qiymətli və hətta həyati əhəmiyyətli alətlər sayılırdı.
Ancaq xronometrlər yalnız dənizçiliklə məhdudlaşmır. Astronomlar və geodeziyaçılar da yüksək dəqiqlik tələb edən müşahidələrində xronometrlərdən istifadə edirlər. Günəş, ulduz və digər səma cisimlərinin müşahidələri, yer səthinin dəqiq ölçülmələri xronometrlərin yüksək dəqiqlikli vaxt ölçmə qabiliyyətindən asılıdır. Müasir dövrdə isə xronometrlər elm və texnikanın müxtəlif sahələrində, məsələn, geofizika, məlumatların vaxt etiketi ilə işlənməsi və s. kimi sahələrdə geniş istifadə olunur.
Beləliklə, xronometr sadəcə bir saat deyil, dəqiqlik, etibarlılıq və xüsusi dizaynı ilə seçilən, elm və texnikanın inkişafına böyük töhfələr verən mürəkkəb bir cihazdır. Onun dəqiqliyi vaxtın əhəmiyyətinin ən yaxşı sübutudur.