Xudbin (fars. خُدْبِن) sözü, öz mənafeyini hər şeydən üstün tutan, yalnız özünü düşünən şəxsi ifadə edir. Bu, sadəcə öz maraqlarını önə çəkmək deyil, başqalarının hisslərini, ehtiyaclarını və rifahını tamamilə gözardı edərək, hər hərəkətində öz faydasını axtarmaq deməkdir. Xudbinlik, ətrafdakılara qarşı laqeydlik, hətta acımasızlıqla müşayiət oluna bilər. Bu keyfiyyət, insanın sosial əlaqələrini zəiflədir, etimadı pozur və uzunmüddətli münasibətlərin qurulmasına mane olur.
Xudbinlik, psixologiya və sosiologiya sahələrində geniş tədqiq olunmuş bir mövzudur. Bəzi hallarda genetik amillər, bəzi hallarda isə uşaqlıq dövründə yaşanan travmalar və ya yanlış tərbiyə xudbinliyin inkişafına təsir göstərə bilər. Ancaq xudbinlik hər zaman patoloji bir hal olmur. Müəyyən dərəcədə öz mənafeyinin qorunması həyatın tələbidir və sağlam bir özünə hörmət hissinin təzahürüdür. Xudbinlik ilə özünə hörmət arasında incə bir xətt vardır və bu xəttin harada bitdiyini müəyyən etmək həmişə asan deyil.
Ədəbiyyatda və incəsənətdə xudbin personajlar tez-tez təsvir olunur və bu personajlar vasitəsilə insan təbiətinin müxtəlif tərəfləri araşdırılır. Molla Xəlil kimi ədəbi obrazlarda xudbinliyin müxtəlif formalarını görürük. Bəzən xudbinlik, qəhrəmanın çatışmazlığı, bəzən isə dramatik konfliktlərin əsasını təşkil edir. Molla Xəlilin xudbin davranışı nəticəsində müəllimlə olan mübahisəsinin arxasında dərin psixoloji səbəblər ola bilər. Bu səbəbləri anlamaq üçün onun keçmişini, motivlərini və həyat təcrübəsini nəzərə almaq lazımdır.