Xutor (rus. хутор) – Azərbaycan dilinə rus dilindən keçmiş bir termin olub, əsasən özəl mülkiyyətdə olan və adətən bir və ya bir neçə ailənin yaşadığı kiçik bir kənd məskənini ifadə edir. Bu məskən, ətrafdakı digər yaşayış məntəqələrindən nisbətən təcrid olunmuş, özəl təsərrüfatı ilə birlikdə mövcuddur.
Xutorun tərifi yalnız fiziki məkandan ibarət deyil; həm də sosial və iqtisadi xüsusiyyətləri əhatə edir. Birinci mənada, xutor sahibinin evini və təsərrüfatını əhatə edən ayrıca, müstəqil bir mülk kimi təsəvvür edilir. Bu, həm torpaq sahəsini, həm də üzərindəki tikililəri, həmçinin əkin sahələrini və heyvandarlıq təsərrüfatını özündə birləşdirir. Burada yaşayanlar, əsasən, öz-özünə kifayət edən bir həyat tərzi sürür, öz əkinçilik və heyvandarlıq məhsullarını istehsal edir, öz ehtiyaclarını özləri təmin edirlər.
İkinci mənada isə xutorun tarixi və sosial konteksti ön plana çıxır. Xüsusilə, tarixi olaraq Kazak stanitsalarından köçüb gələn əhalinin saldığı kəndlərə xutor deyilirdi. Bu, həm də xutorların yaranma səbəblərini və coğrafi yayılmasını izah edir. Kazakların hərəkətli həyat tərzi və torpaq mülkiyyətinə olan yanaşmaları xutorların formalaşmasına xüsusi təsir göstərib. Beləliklə, xutor yalnız bir coğrafi məkan deyil, həm də tarixi-sosial bir fenomendir.
Qeyd etmək lazımdır ki, xutor termini müasir dövrdə daha az istifadə olunur, ancaq tarixi və etnoqrafik araşdırmalarda əhəmiyyətli bir termin olaraq qalır. Xutorların tədqiqi həm də o dövrün iqtisadiyyatı, sosial quruluşu və məskunlaşma xüsusiyyətləri haqqında dəyərli məlumatlar verir.