İdeologiya, yunanca mənşəli bir söz olub (ide - fikir, logos - elm, təlim mənasında), ictimai həyatın müxtəlif sahələrində hakim olan, insanların dünyaya baxışını, dəyər sistemlərini, siyasi və sosial həyatda davranışlarını müəyyən edən fikirlər, inanclar və təsəvvürlərin sistematik toplusudur. Sadəcə bir neçə fikir yığınından ibarət deyil, həm də bu fikirlərin bir-biri ilə necə əlaqələndirildiyini, həmin fikirlərin hansı məqsədlərə xidmət etdiyini və cəmiyyətə necə təsir etdiyini əhatə edir.
İdeologiyalar, fəlsəfə, siyasət, hüquq, əxlaq, incəsənət və din kimi ictimai həyatın bütün sahələrini əhatə edə bilər. Onlar həm mövcud quruluşu müdafiə edən, həm də onu dəyişməyə çalışan müxtəlif qruplar tərəfindən istifadə oluna bilər. Məsələn, liberalizm, konservatizm, sosializm, milliyətçilik, feminizm və dini ideologiya kimi müxtəlif ideologiyalar mövcuddur və bunların hər biri özünəməxsus prinsiplərə, dəyərlərə və məqsədlərə malikdir. Bu ideologiya növləri arasındakı fərqlər, cəmiyyətin necə idarə olunması, iqtisadi resursların necə bölüşdürülməsi və fərdin cəmiyyətdəki rolu kimi əsas məsələlərə dair fərqli baxışlardan qaynaqlanır.
Maraqlı bir tərəfi də odur ki, ideologiya həm də güclü bir motivator rolunu oynayır. İnsanları hərəkətə keçirmək, müəyyən hədəflərə nail olmaq üçün istifadə oluna bilər. İdeoloji inamlar, fərdlərin öz həyatlarını, həmçinin cəmiyyətin gələcəyini formalaşdıran güclü qüvvələrdir. Lakin, ideologiyaların həddindən artıq sərt və dogmatik olması, təfəkkürün məhdudlaşmasına, intoleranslığa və hətta zorakılığa gətirib çıxara bilər. Buna görə də, hər bir ideologiyaya tənqidi yanaşmaq və onun həqiqətini obyektiv şəkildə dəyərləndirmək çox vacibdir.
Qısacası, ideologiya sadəcə fikirlərin və təsəvvürlərin bir yığımı deyil, ictimai həyatın müxtəlif sahələrini əhatə edən, insan davranışlarını formalaşdıran və cəmiyyətin inkişafını yönəldən mürəkkəb və güclü bir qüvvədir.