İxtiyarlaşma, "ixtiyarlaşmaq" felindən törəmiş bir isimdir. Sadəcə olaraq, "ixtiyarlaşmaq"ın isim halını təşkil etsə də, mənası daha geniş və çoxcəhətlidir. Əsasən, bir şeyə və ya kimsəyə tam nəzarət, hakimiyyət və sərəncam əldə etmə prosesini, və ya bu prosesin nəticəsini ifadə edir.
Bu proses müxtəlif kontekstlərdə baş verə bilər. Məsələn, bir şəxsin vəzifəyə gəlməsi, bir dövlətin müstəqillik qazanması, bir şirkətin bazarın əsas oyunçusuna çevrilməsi və ya hətta bir insanın öz həyatının idarəçiliyini öz əlinə alması ixtiyarlaşmanı ifadə edə bilər. Hər bir halda, ixtiyarlaşma nəzarətin artması, gücün əldə edilməsi və müstəqilliyin təmin edilməsi ilə müşayiət olunur.
Maraqlı bir cəhət də odur ki, ixtiyarlaşma həm müsbət, həm də mənfi mənada istifadə oluna bilər. Müsbət mənada, məsələn, bir ölkənin iqtisadi ixtiyarlaşması onun inkişafını və güclənməsini ifadə edir. Ancaq mənfi mənada, məsələn, bir şəxsin diktatorluq yolu ilə ixtiyarlaşması, onun hakimiyyətdən sui-istifadə etməsi və ədalətsizliyə yol açması deməkdir. Ona görə də, ixtiyarlaşma anlayışını qiymətləndirərkən kontekstə diqqət yetirilməlidir.
Yekun olaraq, ixtiyarlaşma, nəzarət, hakimiyyət və sərəncamın əldə edilməsi və ya artması prosesini və nəticəsini ifadə edən çoxşaxəli və zəngin mənalı bir termindir. Onun müsbət və ya mənfi qiymətləndirilməsi, prosesin necə baş verməsindən və əldə edilən hakimiyyətin necə istifadə edilməsindən asılıdır.